سخاوت و بخشش و احادیثی درباره ی آن

حدیث (10) رسول اكرم صلی الله علیه و آله :إنَّ اللّه  یُبغِضُ البَخیلَ فى حَیاتِهِ ، اَلسَّخىَّ عِندَ وَفاتِهِ؛

خداوند از كسى كه در زندگى بخیل باشد و در هنگام مرگ سخى شود، نفرت دارد.بحارالانوار(ط-بیروت) ج 74 ، ص173

حدیث (11) امام صادق علیه السلام :صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسَمِّحُ الْكَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَلِ.

صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاكیزه جان مى نماید و روزى را زیاد مى كند و مرگ را به تأخیر مى اندازد. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 151، ح 6

 
حدیث (12) پیامبر صلى الله علیه وآله :إِنَّ اللّه  تَعالى جَمیلٌ یُحِبُّ الجَمالَ، سَخىٌّ یُحِبُّ السَّخاءَ، نَظیفٌ یُحِبُّ النَّظافَةَ؛

خداوند زیباست و زیبایى را دوست دارد، بخشنده است و بخشش را دوست دارد، پاكیزه است و پاكیزگى را دوست دارد.نهج الفصاحه ص 293 ، ح 690

حدیث (13) امام على علیه السلام :اَلسَّخاءُ و َالشَّجاعَةُ غَرائِزُ شَریفَةٌ، یَضَعُهَا اللّه‏ُ سُبحانَهُ فیمَن أَحَبَّهُ وَ امتَحَنَهُ؛

سخاوت و شجاعت خصلت‏ هاى والایى هستند كه خداوند سبحان آن دو را در وجود هر كس كه دوستش داشته و او را آزموده باشد مى‏ گذارد.تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 375 ، ح 8443

حدیث (14) رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم :اَنـَا اَدیبُ اللّه‏ِ وَ عَلىٌّ اَدیبى ، اَمَرَنى رَبّى بِالسَّخاءِ وَ الْبِرِّ وَ نَهانى عَنِ الْبُخْلِ وَ الْجَفاءِ وَ ما شَى‏ءٌ اَبْغَضُ اِلَى اللّه‏ِ عَز َّو َجَلَّ مِنَ الْبُخْلِ وَ سوءِ الْخُلُقِ، وَ اِنَّهُ لیُفْسِدُ العَمَلَ كَما یُفْسِدُ الخَلُّ الْعَسَلَ؛

من ادب آموخته خدا هستم و على، ادب آموخته من است . پروردگارم مرا به سخاوت و نیكى كردن فرمان داد و از بخل و سختگیرى بازَم داشت . در نزد خداوند عزّ و جلّ چیزى منفورتر از بخل و بد اخلاقى نیست . بد اخلاقى ، عمل را ضایع مى ‏كند ، آن‏سان كه سركه عسل را.مكارم الاخلاق ص 17

حدیث (15) ابن شهر آشوب :كانَ النَّبىّ (صلی الله علیه و آله و سلم) قَبْلَ المَبْعَثِ مَوصوفا بِعِشرینَ خَصلَةً مِن خِصالِ الاَنْبیاءِ لَوِ انْفَرَدَ واحِدٌ بِاَحَدِها لَدَلَّ عَلى جَلالِهِ فَكَیْفَ مَنِ اجْتَمَعَت فیهِ؟! كانَ نَبیّا اَمینا، صادِقا، حاذِقا، اَصیلاً، نَبیلاً، مَكینا، فَصیحا، عاقِلاً، فاضِلاً، عابِدا، زاهِدا، سَخیا، كمیا، قانِعا، مُتَواضِعا، حَلیما، رَحیما، غَیورا، صَبورا، مُوافِقا، مُرافِقا، لَم یُخالِطْ مُنَجِّما وَ لا كاهِنا و لا عَیافا؛

رسول اكرم صلی الله علیه و آله و سلم پیش از مبعوث شدن، بیست خصلت از خصلت‏هاى پیامبران را دارا بودند، كه اگر كسى یكى از آنها را داشته باشد، دلیل عظمت اوست؛ چه رسد به كسى كه همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پیامبرى امین، راستگو، ماهر، اصیل، شریف، استوار، سخنور، عاقل، با فضیلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلیر و با شهامت، قانع، متواضع، بردبار، مهربان، غیرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هیچ منجّم (قائل به تأثیر ستارگان)، غیب‏گو و پیش‏گویى هم‏نشین نبودند.مناقب آل ابی طالب(ابن شهر آشوب) ج 1، ص 123

 حدیث (16) امام باقر علیه السلام :شِیعَةُ عَلِیٍّ الْمُتَبَاذِلُونَ فِی وَلَایَتِنَا الْمُتَحَابُّونَ فِی مَوَدَّتِنَا الَّذِینَ إِذَا غَضِبُوا لَمْ یَظْلِمُوا وَ إِنْ رَضُوا لَمْ یُسْرِفُوا بَرَكَةٌ عَلَى مَنْ جَاوَرُوا سِلْمٌ لِمَنْ خَالَطُوا

شیعیان على علیه السّلام كسانى هستند كه در راه دوستى ما مال خود را به یك دیگر مى بخشند، و به دوستى ما با یك دیگر دوست مى شوند، اگر به خشم آیند ستم روا نمى دارند، و اگر خوشنود شوند زیاده روى نمى كنند، براى همسایگان بركت هستند، و براى معاشرین خود سلامتى و آسایشند.خصال ص 397 ، ح104

حدیث (1)- امام على علیه السلام :اَلسَّخاءُ یُكسِبُ المَحَبَّةَ و َیُزَیِّنُ الاخلاقَ؛

سخاوت، محبّت آور و زینت اخلاق است. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 378 ، ح 8523

حدیث (2) امام صادق علیه السلام :السَّخَاءُ مِنْ أَخْلَاقِ الْأَنْبِیَاءِ وَ هُوَ عِمَادُ الْإِیمَانِ وَ لَا یَكُونُ مؤمنا [مُؤمِنٌ‏] إِلَّا سَخِیّاً- وَ لَا یَكُونُ سَخِیّاً إِلَّا ذُو یَقِینٍ وَ هِمَّةٍ عَالِیَةٍ لِأَنَّ السَّخَاءَ شُعَاعُ نُورِ الْیَقِینِ- مَنْ عَرَفَ مَا قَصَدَ هَانَ عَلَیْهِ مَا بَذَلَ

سخاوت از اخلاق پیامبران و ستون ایمان است . هیچ مؤمنى نیست مگر آن كه بخشنده است و تنها آن كس بخشنده است كه از یقین و همّت والا برخوردار باشد ؛ زیرا كه بخشندگى پرتو نور یقین است . هر كس هدف را بشناسد بخشش بر او آسان شود  مصباح الشریعه ص 82 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 68، ص355، ح17

 حدیث (3) رسول اكرم صلی الله علیه و آله :اَلسَّخىُّ قَریبٌ مِنَ اللّه ، قَریبٌ مِنَ النّاسِ ، قَریبٌ مِنَ الجَنَّةِ؛

 سخاوتمند به خدا، مردم و بهشت نزدیك است.کافی(ط-الاسلامیه) ج4 ، ص 40 ، ح 9 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 70، ص308، ح 37 {شبیه این حدیث در مصباح الشریعه ص 83 }

حدیث (4) امام صادق علیه السلام :اَلسَّخاءُ ما كانَ ابتِداءً ، فَأمّا ما كانَ مِن مَسألَةٍ فَحَیاءٌ و تَذَمُّمٌ؛

سخاوت آن است كه بى درخواست انجام گیرد، اما سخاوتى كه در مقابل درخواست باشد ناشى از شرمندگى و براى فرار از سرزنش است.بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 68 ، ص357، ح 21 {شبیه این حدیث در نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 478 ، ح 53 – تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 377 ، ح 8504 }

حدیث (5) امام رضا علیه السلام :اَلسَّخىُّ یَأكُلُ مِن طَعامِ النّاسِ لِیَأكُلوا مِن طَعامِهِ ، و البَخیلُ لا یَأكُلُ مِن طَعامِ النّاسِ لِئَلاّ یَأكُلوا مِن طَعامِهِ؛

سخاوتمند از غذاى مردم مى خورد، تا مردم از غذاى او بخورند اما بخیل از غذاى مردم نمى خورد تا آنها نیز از غذاى او نخورند.تحف العقول ص 446 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 68، ص352،ح8

حدیث (6) رسول اكرم صلی الله علیه و آله :طَعامُ السَّخىِّ دَواءٌ و طَعامُ الشَّحیحِ داءٌ؛

غذاى سخاوتمند، داروست و غذاى بخیل، درد.نهج الفصاحه ص 556 ، ح 1900 – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 68، ص357، ح22

حدیث (7) امام صادق علیه السلام :قُلْتُ لَهُ مَا حَدُّ السَّخَاءِ فَقَالَ تُخْرِجُ مِنْ مَالِكَ الْحَقَّ الَّذِی أَوْجَبَهُ اللَّهُ عَلَیْكَ فَتَضَعُهُ فِی مَوْضِعِهِ.

در پاسخ به سئوال از مرز سخاوت فرمودند: حقوقى را كه خداوند بر اموال تو واجب كرده است، خارج كنى و آن را در جاى خودش قرار دهى.کافی(ط-الاسلامیه) ج 4 ، ص 39 ، ح 2

حدیث (8) رسول اكرم صلی الله علیه و آله :السَّخِیُّ بِمَا مَلَكَ وَ أَرَادَ بِهِ وَجْهَ اللَّهِ تَعَالَى وَ أَمَّا السَّخِیُّ فِی مَعْصِیَةِ اللَّهِ فَحَمَّالُ سَخَطِ اللَّهِ وَ غَضَبِهِ وَ هُوَ أَبْخَلُ النَّاسِ عَلَى نَفْسِهِ فَكَیْفَ لِغَیْرِهِ

سخاوتمند كسى است كه از اموال خود و براى رضاى خدا سخاوت داشته باشد ، اما كسى كه در راه معصیت خدا دست و دل باز باشد ، باركش ناخشنودى و خشم خداست. چنین كسى بخیل ترین مردمان نسبت به خود است چه رسد به دیگران .مستدرک الوسایل و مستنبط المسایل ج 7 ، ص 17 ،ح 14

 
حدیث (9) امام حسن عسگرى علیه السلام :إنَّ لِلسَّخاءِ مِقدارا فَإن زادَ عَلَیهِ فَهُوَ سَرَفٌ؛

سخاوت اندازه اى دارد كه اگر از آن فراتر رود اسراف است.اعلام الدین فی صفات المؤمنین ص 313