تحقیقات سازمان بهداشت جهانی نشان داده است كه در هر 8 ثانیه یك نفر در دنیا بر اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست میدهد
و براساس همین نتایج چنانچه افراد در سنین نوجوانی شروع به كشیدن سیگار كنند ـ كه بیش از 70 درصد موارد سیگاری شدن در این مرحله اتفاق میافتد ـ و به مدت 20 سال یا بیشتر به این عمل ادامه دهند، بین 20 تا 25 سال زودتر از افرادی كه به هیچ وجه در زندگی سیگار نكشیدهاند، خواهند مرد.
آمارها همچنین میگویند دستكم 14 نوع سرطان در بدن بر اثر استعمال دخانیات ایجاد میشود كه هر فرد با مصرف یك بسته سیگار روزانه 200 پك و ماهانه 70 هزار پك به سیگار میزند. با هر پك سیگار هم 80 ماده سرطانزا وارد بدن میشود.
با این وجود فارغ از این آمارها و ارتباط تنگاتنگ كشیدن سیگار و ابتلا به سرطان ، پزشكان معتقدند رابطه معناداری بین استعمال سیگار و تغذیه وجود دارد.
دكتر منصور رضایی در گفتگو با «جامجم» میگوید: بین استعمال دخانیات و تغذیه ارتباط متقابل وجود دارد. افراد سیگاری عمدتا بر اثر استعمال دخانیات كماشتها میشوند. به همین دلیل است كه اغلب آنها ضعیف و لاغر هستند و از سوی دیگر تمایلی هم به مصرف میوه و سبزیجات ندارند. در حالی كه این گروه از افراد جامعه به علت افزایش استرس اكسیداتیو در بدن و فلزات سنگین موجود در سیگار نیاز به میوه و سبزیجات بیشتری نسبت به افراد عادی دارند.
نقش تغذیه در كاهش تمایل به مصرف سیگار
تحقیقات نشان میدهد برخی از تركیبات بویژه سبزیجات به دلیل قلیایی كردن محیط خون سبب كاهش دفع نیكوتین بدن میشود. بنابراین میل به استعمال سیگار را كاهش میدهند و عكس این قضیه نیز صادق است.
به گفته رضایی، مصرف چای و گوشت بویژه گوشت قرمز به علت ادرارآور بودن و اسیدی كردن محیط خون باعث افزایش دفع نیكوتین میشوند و تمایل به مصرف سیگار در این افراد افزایش مییابد.احتمالا در بین خانواده، دوستان و آشنایان افراد سیگاری زندگی میكنند كه با مشكلات متعددی مواجه هستند و عادات خاصی نسبت به دیگران از خود بروز میدهند. افراد سیگاری عمدتا نامنظم غذا میخورند و میانوعده هم ندارند. تنوع غذایی آنها كم است و گاهی مواقع بعضی از گروههای غذایی را اصلا مصرف نمیكنند و حتی اكثر آنها تمایل به غذای چرب دارند.
این متخصص تغذیه معتقد است مصرف چای و قهوه در سیگاریها زیاد است و مصرف میوه و سبزی در این افراد كمتر از افراد غیرسیگاری است. بعضی از آنها سیگار را با معده خالی حتی قبل از صبحانه استعمال میكنند.
ویتامین C، E و سلنیوم
دكتر رضایی درباره نیازهای تغذیهای در افراد سیگاری میافزاید: در افراد سیگاری استعمال دخانیات میزان استرس اكسیداتیو، رادیكالهای آزاد و فلزات سنگین مثل سرب، آرسنیك و كادمیوم در بدن را بالا میبرد كه برای كاهش میزان این مواد در بدن نیاز به مواد آنتیاكسیدان نظیر ویتامین C و E و سلنیوم است و این تركیبات به وفور در میوه و سبزیجات یافت شده و باید در وعدههای غذایی افراد سیگاری بیشتر باشد. همچنین لبنیات (شیر، ماست، كشك، دوغ و…) به طور رقابتی مانع جذب فلزات سنگین موجود در سیگار میشود كه باز هم توصیه میشود مصرف مواد لبنی در افراد سیگاری نسبت به افراد عادی بیشتر باشد.
داشتن الگوی غذایی صحیح شامل میوه و سبزیجات، حبوبات، گوشت سفید (ماهی و مرغ)، لبنیات كمچرب، مغز گردو، بادام، پسته و فندق تازه و بینمك و همچنین استفاده از میان وعدههای مناسب در كنار وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام از عوارض كشیدن سیگار میكاهد.
به گفته دكتر رضایی داشتن تنوع غذایی، استفاده كافی از مایعات (به صورت منظم هر ساعت یك استكان)، كاهش مصرف افراطی چای و قهوه جهت كاهش اضطراب پس از ترك سیگار و جایگزین كردن آن با لبنیات كم چرب همواره با مواد نشاستهای نظیر نان و ماست و یا نان و پنیر، شیر و عسل یا شیر و خرما و افزایش فعالیت فیزیكی روزانه همراه با نفس عمیق در كاهش عوارض سیگار بسیار موثر است.
تغذیه در شرایط ترك سیگار
در این میان، افرادی هم هستند كه توانستهاند سیگار را ترك كنند و حتما باید توصیههای تغذیهای برای جلوگیری از چاقی پس از ترك سیگار را رعایت كنند.
این متخصص تغذیه اعتقاد دارد با توجه به این كه پس از ترك سیگار، اشتهای فرد افزایش و سوخت و ساز بدن كاهش مییابد، طبیعتا كالری دریافتی بدن زیاد میشود، بنابراین افراد اضافه وزن پیدا میكنند و دچار چاقی میشوند كه این مساله بویژه در خانمها خوشایند نیست.
وی پیشنهاد میكند در شرایط ترك و پس از آن مصرف گروههای میوهجات و سبزیجات و لبنیات كمچرب و حبوبات افزایش یابد و خانوادهها این تركیبات را در وعدههای غذایی خود بگنجانند. چرا كه استفاده از این مواد غذایی تمایل به مصرف سیگار را كاهش میدهند و از طرفی كمكالری بوده و در نهایت باعث جلوگیری از اضافه وزن و چاقی ناشی از ترك سیگار میشوند. در كنار آن افزایش فعالیتهای روزانه مثل پیادهروی تند همراه با تنفس عمیق بسیار موثر است.