نوروز یعنی حالتى نو در زندگى انسان ‌ها

مردم ایران و برخی از کشورهای جهان همه ساله به هنگام آغاز فصل بهار و سال جدید به نشانه شکر گذاری و زنده شدن زمین و زیبایی‌های بهار جشنهای نوروزی برگزار می کنند و بسیاری از مردم لحظات تحویل سال نو را در کنار خانواده و دوستان به خواندن دعا و نیایش می پردازند و از خالق یکتا می خواهند تا بهترین تقدیر را برای آنان در سال جدید داشته باشد و برکت در زندگی شان بیش از سال‌های گذشته باشد. به همین مناسبت در ادامه می توانید سخنان رهبر فرزانه انقلاب اسلامی را پیرامون عید نوروز بخوانید.

سال تحویل در شاهچراغ
عید نوروز كه یك عید على‌الظاهر غیر دینى است، عید ملى است، جنبه‌ى دینى و یادآورى دینى ندارد؛ اگرچه حالا در بعضى از روایات دارد كه «النّیروز من ایّامنا»: از روزهاى ماست – حالا نمی‌دانیم چقدر این روایات اعتبار و استحكام سندى دارد – اما محتواى دینى در همه‌ى حوادث زندگى انسان وجود دارد؛ از جمله در این عید. خوشبختانه مردم ما توجه دارند، دعا میخوانند، ذكر میگویند، در مشاهد مشرفه شركت می‌كنند؛ حتّى كسانى كه به شهرها و مراكزى میروند كه على‌الظاهر مشاهد مشرفه‌ى معروف هم ندارد، آنجا اگر امامزاده‌اى پیدا شود، ساعت تحویل را حتما توى امامزاده می‌گذرانند؛ اگر مثلا فرض كنید عید را به شیراز میروند، ساعت تحویل را در شاهچراغ میروند؛ این یك عادت بسیار پسندیده‌اى است در بین مردم ما. هرچه بتوان محتواهاى دینى را در همه‌ى حوادث زندگى و پدیده‌هاى زندگى افزایش داد، این به نفع ماست(1).

طراوت بخشیدن به انسان
این جشن یك جشن ملى است؛ جزو اعیاد دینى نیست؛ لكن از سوى بزرگان شرع مقدس ما هم، نوروز مورد تأیید قرار گرفته. ما روایات متعددى داریم كه در آنها از نوروز تجلیل شده و روز نوروز گرامى داشته شده. این موجب شده است كه نوروز وسیله‌اى بشود براى اظهار عبودیت انسانها در مقابل پروردگار و تواضع ما در مقابل پروردگار. در واقع فرصتى است براى اینكه انسان دل خود را با یاد خدا هم طراوت ببخشد(2).

محتوای انسانی و اسلامی نوروز
من مایلم جوانان عزیز، بخصوص فرزانگان، به این مطلب، درست توجّه كنند كه اسلام در برخورد با پدیده‏هایى كه از كشورها و از ملتهاى دیگر، یا از دوره‌‏هاى قبل به آن رسیده است، یك برخورد حكمت‏آمیز و همراه با دقّت و نگاهى همه‏جانبه دارد. هر چیزى كه قابل این است تا محتواى صحیح پیدا كند، اسلام آن را مى‏گیرد، به آن جهت و محتواى صحیح مى‏دهد و در دسترس مردم مى‏گذارد. مثلاً بعضى از همین مراسم حج، مثل طواف، سعى و قربانى كردن، از قبل از اسلام بود. اسلام، این مراسم را گرفت، محتواى شرك‏آلود، مادّى و غلط را از آن خارج كرد و محتواى توحیدى به آن داد؛ آن را درك كرد و به صورت یك درس، به مردم برگرداند. كار خیلى عجیب و مهمّى است. در باب عید نوروز و مراسم سنّتى قدیمى هم همین‏طور؛ اسلام، عید نوروز را گرفت، محتواى انسانى و اسلامى و معنوى به آن داد و به مردم برگرداند. اوّلِ سال تحویل، شما به دستور اسلام با خدا رابطه برقرار مى‏كنید و مى‏گویید: «یا مقلّب القلوب و الابصار. یا مدبر الّلیل والنهار. یا محوّل الحول و الاحوال»؛ اى كسى كه گردش زمین و آسمان، گردش دلها و چشمها و گردش روزگاران به دست توست، این گردش قراردادى سال را هم براى ما با بركت و مبارك قرار بده؛ «حوّل حالنا الى احسن الحال» (3).

قهرها آشتی کنند
عید نوروز هم حقیقتى است. ما با عید نوروز موافقیم. كسى خیال نكند كه عید نوروز از لحاظ اسلامى چیز بدى است؛ هركس چنین تصورى بكند، واقعاً اشتباه كرده است. اسلام عید نوروز را رد نكرده است. البته ممكن است در زمان خلفاى اول، عده‏یى تحت تأثیر تفكرات خاصى قرار گرفته باشند و نسبت به این قضیه به‏عنوان یك تهاجم فرهنگى برخورد كرده باشند و احتمالاً در بعضى از روایات رد شده باشد – كه البته آن هم مسلّم نیست – اما امروز عید نوروز چیز خوبى است؛ اولِ بهار است و مردم عادت كرده‏اند كه این ایام را عید بگیرند و تعطیل باشند و شادى كنند و به دیدن یكدیگر بروند و به هم عیدى بدهند و قهرها آشتى كنند و دورها نزدیكى كنند؛ این چیز بسیار خوبى است و بنده صددرصد با عید نوروز و با جشن گرفتن این ایام موافقم.

هر كارى هم كه در این ایام به جشن مردم كمك كند و آن را معنا ببخشد، خیلى خوب است و هیچ ایرادى ندارد؛ یعنى كسى كه دارد براى عید نوروز برنامه‏ریزى مى‏كند، نباید احساس گناه و جرم و كمبودى بكند؛ منتها شاد كردن مردم یك چیز است، مبتذل كردن فضا یك چیز دیگر است. من گاهى مى‏بینم كه به‏عنوان شاد كردن مردم، فضا را مبتذل مى‏كنند! مثلا اگر مى‏خواهند جوك و لطیفه‏یى بگویند، لات‏بازى مى‏كنند! لات‏بازى بد است؛ هرجا باشد، بد است؛ در تلویزیون هم بد است، در رادیو هم بد است. تیپهاى متین و شسته و رُفته مى‏توانند همان مقصود را به شكلهاى خوب كاملاً برآورده كنند؛ لزومى ندارد كه در این زمینه آدم به پَستى گرایش پیدا كند(4).

نوروز را نو کنید!
آن‏وقت در معناى نوروز و این‏كه نوروز چیست، در روایات مختلف، تعبیرات مختلفى هست. مثلاً آن روزى كه رسول اكرم(صلّى‏اللَّه‏علیه‏واله‏وسلّم)، امیرالمؤمنین را به خلافت منصوب كرد، آن روز، نوروز بود. یا در روایت دیگر، آن روزى كه دجّال در آخرالزمان، به‏دست حضرت مهدى(ارواحنافداه) به قتل برسد، آن روز، نوروز است. یا حتّى در بعضى از روایات آمده، آن روزى كه آدم هبوط كرد، آن روز، نوروز بود. نوروز، یعنى روزى نو در تاریخ بشر و حالتى نو در زندگى انسانها. على‏الظاهر در این روایات، امام نمى‏خواهند بفرمایند كه آن روزى كه این وقایع در آن اتفاق افتاده است، یا خواهد افتاد، با روز اول حَمَل، مصادف بوده یا خواهد بود. نه، خیلى مستبعد است كه مراد این باشد؛ مراد این است كه معناى نوروز را بفهمیم.

نوروز، یعنى روزى كه شما با عمل خودتان، با حادثه ‏یى كه اتفاق مى‏افتد، آن را نو مى‏كنید. روز بیست‏ودوم بهمن كه ملت ایران، حادثه‏ى عظیمى را به كمك خدا تحقق بخشید، روز نویى (نوروز) است. آن روزى كه امام امت، قاطعاً به دهانِ مستكبرِ قلدرِ گردن‏كلفت دنیا – یعنى امریكا – مشت كوبید، آن روز، روز نو و راه نویى (نوروز) بود؛ حادثه‏ى نویى بود كه اتفاق مى‏افتاد و افتاد. ما باید نوروز را، نو روز كنیم. نوروز به حسب طبیعت، نوروز است؛ جنبه‏ى انسانى قضیه هم به دست ماست كه آن را نوروز كنیم(5).

پی نوشت:

1- بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار مسوولان و شخصیت‌های علمی سیاسی، 1389.1.17

2- بیانات رهبر فرزانه انقلاب دیدار روسای جمهور شركت كننده در جشن جهانى نوروز، 1389.1.7

3- بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار مردم مشهد و زائران حضرت على‏بن موسى‏الرّضا(ع) در صحن حضرت امام خمینى، ‏1378.1.1

4- بیانات رهبر فرزانه انقلاب در دیدار با مدیران مراكز سازمان صدا و سیماى جمهورى اسلامى ایران در استانها، 1370.12.7

5- بیانات رهبر فرازانه انقلاب سخنرانى در دیدار با مسؤولان كشورى و لشكرى در نخستین روز از سال نو و در آستانه‏ى ماه مبارك رمضان، 1369.1.1