فاجعه در یک قدمی پایتخت + تصاویر

به گزارش رجانیوز، امروز توجه نكردن به شیوه‌های صحیح دفن و امحای زباله در مركز دفن زباله كهریزك و عملكرد غیر‌اصولی سازمان بازیافت شهرداری تهران بدون توجه به حفظ ایمنی و سلامت مردم این منطقه به‌ویژه در سال‌های اخیر موجب به خطر افتادن جدی بهداشت عمومی و سلامت محیط شده است، به‌طوری كه طبق آمار و مستندات موجود، بروز یك فاجعه انسانی در جنوب تهران دور از ذهن نیست.

وسعت این اراضی زباله‌های شهری تهران در آن‌ها دفن شده است، به دو هزار هكتار و ارتفاع زباله‌های دفن شده بعضاً به 100 متر هم می‌رسد، به‌طوری كه در بخش‌های مختلف مركز دفن زباله، شاهد ایجاد حوضچه‌های شیرابه زباله هستیم كه از به هم پیوستن این حوضچه‌ها، یك دریاچه شیرابه 12 هكتاری به‌وجود آمده است. بوی نامطبوع این دریاچه در تمام شهر منتشر شده و زندگی را بر اهالی و مردم بی‌زبان این منطقه سخت و دشوار كرده است، به طوری كه بیشتر آنها با انواع و اقسام بیماری‌های پوستی و تنفسی و حتی سرطان دست‌و‌پنجه نرم می‌كنند.

تجمیع 250 میلیون متر‌مكعب گاز متان حاصل از زباله‌های دفن شده در سال‌های گذشته قطعاً زنگ خطر جدی برای سلامت ساكنان منطقه وسیعی از جنوب پایتخت است. اما به رغم پیگیری‌های فراوان فرمانداری، اداره محیط زیست، شبكه بهداشت و شورای شهر شهرستان ری و حتی استانداری تهران و سازمان بازرسی كل كشور، متأسفانه شهرداری تهران به عنوان عامل اصلی سهل‌انگاری‌ها و ایجاد این فاجعه زیست‌محیطی هیچ همكاری و مشاركت مؤثر برای رفع معضل و مشكل موجود نداشته و ندارد.

از سوی دیگر اجرای كمپوست به صورت روباز موجب پخش و انتشار آلودگی‌های مختلف در محیط شده و شرایط مناسبی برای زیست و تكثیر حشرات موذی ایجاد كرده است و با توجه به فاصله بسیار كم محل اجرای كمپوست روباز با مناطق مسكونی، شاهد شیوع بیماری‌های پوستی، ریوی و تنفسی در بین ساكنان هستیم.

عكس‌ها، تصاویر و مستندات، نشان می‌دهد كه با توجه به دفن گسترده و غیراصولی زباله‌ها در سال‌های اخیر، هم‌اكنون امكان گسترش محل دفن زباله‌ها در كهریزك وجود ندارد چرا كه منطقه دفن آنقدر گسترش یافته كه احتمال تجاوز آن به املاك انحصاری ارتش وجود دارد.

همچنین اراضی منابع طبیعی كه برای جنگل‌كاری به سازمان بازیافت شهرداری تهران تحویل داده شده بود، در معرض تهدید جدی قرار دارد. این اراضی طبق مصوبه شورای عالی بهداشت استانداری تهران در سال 1379 به سازمان بازیافت تحویل داده شد تا عملیات جنگل‌كاری در آن اجرا شود.

فرماندار شهرستان ری: جان مردم در خطر است

جعفر فرجی فرماندار ری در این زمینه می گوید: «متاسفانه در طول این سال‌ها شهرستان ری محل سرریز معضلات و مشكلات تهران بوده است. انتقال زباله های كلانشهر تهران، ورود 350 میلیون متر مكعب فاضلاب تهران، انتقال صنایع آلاینده تهران، انتقال زندان هایی نظیر زندان قصر، انتقال اراذل و اوباش تهران، انتقال اموات پایتخت، انتقال مجانین تهران و…. از آن جمله است.»

وی ادامه می دهد: «شهرداری تهران در حالی كه شعار لزوم رسیدگی به جنوب تهران بیش از شمال آن را سر می دهد اما در عمل جنوب تهران را به سطل زباله بزرگ پایتخت تبدیل كرده است و علاوه بر زباله های پایتخت، تمام مشكلات خود را نیز بر دوش مردم شهرستان ری بار می كند.»

فرجی می‌افزاید: «به عنوان مثال با انتقال پادگان قلعه مرغی قرار است پاركی در تهران ایجاد شود كه اقدامی بسیار قابل تقدیر است اما در عوض شهرداری تهران یكی از بهترین مناطق توریستی و مرغوب‌ترین زمین های كشاورزی شهرستان در منطقه پروازی ری را خریداری و به هوا ناجا برای انتقال پادگان قلعه مرغی واگذار كرده است.»

فرماندار شهرستان ری در خصوص كهریزك نیز ابراز عقیده می كند: «مهمترین خواسته ما مكان یابی و انتقال مركز دفن زباله به مكانی مناسب است، چرا كه با این شرایط، جان مردم در خطر است و هیچ چیز به اندازه سلامتی و جان ساكنان و اهالی برای ما اهمیت و ارزش ندارد.»

وی ادامه می‌دهد: «از سوی دیگر شهرداری تهران تعهداتی داشته كه علی رغم این همه ایجاد مشكل و مزاحمت برای مردم ری هنوز به آنها عمل نكرده است و ما خواستار جامه عمل پوشاندن به تمامی این تعهدات هستیم.»

از مهمترین تعهدات شهرداری تهران می توان به این موارد اشاره كرد: 1- احداث پارك بازیافت و نگهداری 2- بهسازی مسیر جاده تهران- قم (حدفاصل سه‌راه باقرشهر تا كهریزك) با توجه به اینكه تردد روزانه هزار و 200 كامیون حمل زباله به این مسیر آسیب جدی وارد كرده و بهسازی آن ضروری است 3- ایجاد ایستگاه مترو كهریزك از دیگر تعهدات است كه شركت مترو نسبت به آن اقدام كند. 4- افزایش خطوط كمربندی دوم تهران- قم از 4 خط به 6 خط از دیگر تعهدات شهرداری تهران است در این خصوص قرار بر این بود شهرداری تهران با همكاری اداره كل راه و ترابری استان تهران برای این امر اقدام كند و شورای شهر نیز در مرحله اول در سال 88 بودجه 10 میلیارد تومانی برای آن را به تصویب رساند، اما این مبلغ هنوز تأمین نشده است. هدف از افزایش خطوط كمربندی دوم تهران – قم این است كه 1200 كامیون حمل زباله كه به صورت روزانه تردد می‌كنند، به داخل شهر وارد نشوند و آلودگی حاصل از آنها موجب به خطر افتادن سلامتی مردم نشود.

گزارش هشدار گونه كارشناسان رسمی دادگستری

در این زمینه، اداره محیط زیست شهرستان ری از طریق مراجع قضایی شكایتی را علیه مركز بازیافت كهریزك مطرح كرد كه هم‌اكنون در دادگاه كهریزك پرونده‌اش مفتوح است. به دنبال آن به دستور قاضی، كارشناسان رسمی دادگستری وارد عمل شده و پس از بازدید و بررسی حدود 180 هكتار از اراضی كهریزك و مراجعه به ادارات و سازمان‌های مختلف، گزارشی ارائه دادند كه در زیر به بخش‌هایی از آن اشاره می‌شود: «مجتمع مورد بحث دارای قدمتی 45 ساله است و در شبانه‌روز حدود 7 هزار و 500 تا 8 هزار تن زباله دریافت می‌كند كه به وسعت هزار و 500 هكتار در شهرستان ری در منتهی‌الیه جاده قدیم تهران- قم، كیلومتر 23 بعد از شورآباد واقع شده است… حجم وسیع از شیرابه‌ها به صورت دریاچه‌ای به وسعت حدود 12 هكتار در قسمت شمال محل مورد ترافع قرار گرفته كه علاوه بر بوی شدید ترش هوا باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی در پائین دست شده است… شیرابه زباله دارای آلاینده‌های آلی و معدنی، غلظت سنگین و آلاینده‌های شیمیایی خطرناك است… گاز متان و انفجارات احتمالی ناشی از گازهای موجود و تخریب دیواره ترانشه محل دفن و سرازیر شدن شیرابه‌های اسیدی آن به مناطق مسكونی در اثر حوادث غیرمترقبه از قبیل زلزله از دیگر موارد خطرات ناشی از وجود عدم كنترل مناسب گازهای متان در منطقه است…»

علی رغم گذشت بیش از یكسال و نیم از اعلام دعوی محیط زیست علیه سازمان بازیافت در دادگاه كهریزك تاكنون رای صادر نشده است.

واكنش سازمان بازرسی كل كشور

معضلات زیست محیطی ایجاد شده توسط مركز بازیافت به حدی است كه چندی پیش سازمان بازرسی كل كشور بررسی‌های گسترده‌ای را در این‌باره آغاز كرد كه نتیجه آن، نامه ای از سوی معاونت نظارت و بازرسی امور سیاسی و قضایی سازمان بازرسی كل كشور به استاندار تهران بود كه 9 برگ گزارش كامل از این معضل زیست محیطی نیز به آن پیوست شده بود.

مهدی امیری، معاون نظارت و بازرسی امور سیاسی و قضایی سازمان بازرسی كل كشور در گزارشی خطاب به تمدن، استاندار تهران نوشته است: «نظر به این‌كه اطلاعات واصله به این سازمان درخصوص عملكرد مركز دفن زباله كهریزك شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است لذا به پیوست نسخه‌ای از گزارش مربوط ارسال می‌گردد. اهم مفاد گزارش عبارت است از: تهدید بهداشت منطقه به علت دفن زباله‌ها و تشكیل دریاچه‌ای از شیرابه‌های سمی ناشی از آن -آلودگی شدید آب‌های زیرزمینی ناشی از نشت شیرابه- آلودگی شدید زیست محیطی و آثار زیانبار آن بر سلامت اهالی.»

در ادامه این نامه آمده است: «در پایان گزارش، به منظور حسن جریان امور و رفع ایرادات پیشنهادهایی مطرح كه مهمترین آن عبارت است از: انجام مطالعات لازم و برآورد دقیق هزینه و امكانات مورد نیاز شهرداری تهران برای انتقال مكان دفن زباله فعلی از ناحیه كهریزك به منطقه‌ای دیگر – ایجاد یك منطقه امن حایل در اطراف مركز دفن – خودداری از صدور مجوزهای ساخت و ساز در اطراف منطقه دفن زباله و اقدام جهت تصفیه و امحای دریاچه شیرابه در مركز دفن.»

زباله‌ها را جایی غیر از کهریزک دفن كنند

محمد جواد محمدی‌زاده رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز از سیكل معیوب جمع‌آوری زباله تا مرحله بازیافت ابراز نگرانی كرده و می‌گوید: ادعای شهرداری برای بازیافت زباله‌ها در محل جمع آوری زباله واقع در كهریزك عملی نشده است.

اگر تفكیك زباله از مبدأ و نحوه جمع آوری زباله‌ها اصلاح و بازیافت زباله‌ها نیز عملی شود، زباله‌ای نمی‌ماند كه بعد نیازمند دفن آن باشیم، اما از آنجایی كه این سیكل معیوب موجود در حال انجام است، نگرانی‌هایی در این خصوص داریم.

وی با بیان این‌كه از قبل بررسی‌هایی برای تعیین نقاط دیگری برای دفن زباله انجام شده بود، تصریح می‌كند: پیگیری‌های اخیر ما اصرار بر بازیافت و خصوصاً تولید انرژی است چرا كه می‌شود با سوزاندن زباله، انرژی تولید كرد كه امیدواریم این كار به نتیجه برسد.

محمدی‌زاده با اشاره به تشكیل دریاچه‌ای 12 هكتاری كه از شیرابه زباله‌ها در همان منطقه و مجاورت مناطق مسكونی و صنعتی به وجود آمده است، خاطر نشان می‌كند: شیرابه زباله‌ها علاوه برداشتن گاز مضر متان و خطرات دیگر، به آبهای زیرزمینی هم آسیب می‌رساند و دریاچه ای هم كه الان از شیرابه زباله‌ها شكل گرفته است نتیجه تخلیه زباله و انباشت آن از ده‌ها سال پیش است. طرحی را از قبل توسط مجامع بین‌المللی بررسی كرده بودند كه با تخلیه گاز متان و تبدیل این شیرابه آسیب آن را به حداقل برسانند كه مجری این طرح نیز شهرداری است، اما شهرداری به این وظیفه خود به خوبی عمل نكرده است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با تأكید بر این‌كه پیشنهاد ما به شهرداری دفن زباله نبوده بلكه بازیافت آن است، اظهار می‌دارد: اگر بخواهیم دفن زباله‌ها را ادامه دهیم، باید مكان‌یابی جدیدی انجام شود؛ هر چند تأكید ما بر بازیافت است ولی اگر بخشی از زباله‌ای بماند قطعاً باید در جای دیگری دفن شود. سازمان حفاظت محیط زیست بر محل دفن زباله كهریزك نظارت دارد و مواردی را كه مربوط به نارسایی‌های دستگاه‌ها و شهرداری است را تذكر داده برای این مورد پرونده‌ قضایی تشكیل شده است.

وی در پاسخ به این پرسش كه چرا شهرداری تهران وعده بازیافت زباله‌های منطقه كهریزك را به مردم این منطقه داده بود ولی این كار را به انجام نرسانده است، با تأیید این مطلب می‌گوید: شهرداری ادعا می‌كند كه به دنبال بازیافت زباله‌ها است اما از نظر ما این ادعایشان به طور كامل عملی نشده است.

دفن روزانه 8 هزار تن زباله تهران در كهریزك

در این خصوص یك مقام آگاه به خبرنگار ما می‌گوید: «روزانه بیش از 8 هزار تن زباله كلان شهر تهران در این منطقه تخلیه و دفن می‌شود كه نتیجه آن تهدید جدی بهداشت منطقه، آلودگی شدید سفره‌های آب زیرزمینی و محیط زیست و آثار زیانبار بر سلامت اهالی است.»

وی می‌افزاید: «پس از ارائه گزارش سازمان بازرسی كل كشور، این سازمان در نامه ای از شهرداری تهران خواست تا شرحی از آخرین اقدامات صورت گرفته درباره اجرای پیشنهادهای مطرح شده از سوی سازمان بازرسی كل كشور به این سازمان ارسال كند و ما نیز از شورای اسلامی كهریزك خواستیم تا مقدمات تشكیل جلسه مشترك با معاونت خدمات شهری شهرداری تهران را در همین‌باره فراهم كند اما متأسفانه مسئولان و مدیران شهری تهران كمترین همكاری را با ما و سازمان بازرسی كل كشور داشته‌اند.»

وی ادامه می‌دهد: «شهرداری كهریزك در نامه مورخ 31/6/88 خطاب به سازمان بازرسی كل كشور اعلام كرد كه هیچ اقدامی از سوی مسئولان سازمان بازیافت شهرداری تهران به منظور حسن جریان امور و رفع ایرادات موجود انجام نشده است و زباله‌های تولیدی كلان‌شهر تهران كه روزانه بالغ بر 8 هزار تن است همچنان در این منطقه تخلیه و دفن می‌شود.»

شهرداری به تعهدات خود عمل كند

در تاریخ 11/8/88 و در نامه شماره 2501/621، رئیس وقت شورای اسلامی شهر كهریزك در نامه‌ای به دكتر حمزه شكیب رئیس كمیسیون توسعه و عمران شورای شهر تهران، مسائلی را درباره معضلات مركز دفن زباله كهریزك مطرح كرد.

شكیب در این‌باره می‌گوید: «مهندس مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران دستور دارد تا كمیسیون‌های مرتبط در این‌باره تشكیل و اقدامات لازم و مؤثر را انجام دهند. اما چندی پیش رئیس‌ شورای شهر كهریزك در نامه‌ای به اینجانب عنوان كرد كه 2 سال است كه هیچ جلسه و مكاتبه‌ای در این‌باره انجام نشده است.»

وی ادامه می‌دهد: «با توجه به بررسی‌های انجام شده و كارشناسی‌های صورت گرفته، منطقه دفن زباله كهریزك وضعیت مناسبی ندارد و شهرداری تهران باید برای اصلاح امور و خروج از وضعیت نامناسب فعلی اقدامات اساسی انجام دهد و به وظایف ذاتی و تعهدات قانونی خود عمل كند. البته نهادها و سازمان‌های دیگر نیز باید در این زمینه همراه شوند و مشاركت كنند چرا كه با همكاری همه جانبه و بین دستگاهی می‌توان به حل مشكلات موجود امیدوار بود.»

مجبور به شكایت شدیم

محمود رضا سعید‌پور رئیس اداره محیط زیست شهرستان ری می‌گوید: در خصوص عملكرد زیست محیطی مركز دفن زباله كهریزك پیگیری های زیادی داشتیم كه به علت عدم نتیجه‌گیری مجبور شدیم از طریق مراجع قضایی شكایتی را علیه مركز بازیافت كهریزك مطرح كنیم.

وی ضمن اشاره به وسعت 2 هزار كیلومتری شهر ری و قدمت حوزه‌های مختلف صنعتی بویژه بخش صنایع نفتی در شهرستان می‌افزاید: متأسفانه افزایش رشد قارچ گونه كارگاه‌های غیرمجاز با اثرات سوء و مخرب بسیار دردسر ساز شده است. عدم بررسی‌های لازم كارشناسی و در نظر نداشتن مبحث مهم آمایش سرزمین، محیط زیست و توسعه پایدار سال‌های سال است كه صنعت و صنایع آلاینده شهری را میزبان فعالیت‌های غیرمجاز كرده است.

وی تأكید می‌كند: در بحث بازیافت زباله‌ها هم پیگیری های لازم صورت گرفت لكن مجبور شدیم از طریق مراجع قضایی شكایتی را علیه مركز بازیافت كهریزك مطرح كنیم كه هم‌اكنون در دادگاه كهریزك پرونده‌ مفتوح و تاكنون رای صادر نشده است.

این كارشناس محیط زیست با بیان اینكه انتقال روزانه ب 8 هزار تن زباله به كهریزك بشدت منابع آب، خاك و هوا را تهدید می‌كند،می‌افزاید: با كار دقیق كارشناسی مكان دیگری برای دفن زباله در نظر گرفته شده است كه سازمان بازیافت به خاطر هزینه حمل آن تمایل به انتقال ندارد.

رئیس اداره محیط زیست به برخی از مجوزها با عنوان انبار و سیلو اشاره و اظهار كرد: به نام انبار و سیلو كارگاه‌های آلاینده جایگزین می‌شود و به خاطر عوارضی كه پرداخت می‌كنند برای خود حق و حقوقی قائل می‌شوند كه در واقع به نظر می‌رسد این روش نوعی عبور از قوانین و مقررات محیط زیست است.

هشدار مقامات بهداشتی شهرستان

نفوذ شیرابه‌های حاصل از دفن زباله‌ها به آب‌های زیرزمینی و زمین‌های كشاورزی، خطرهای جدی را متوجه مردم منطقه و حتی پایتخت كرده است.