بازی با بمب های آتشین

همبستگی و پیوند میان مردم لازمه بقای تمام جوامع بوده و آداب و سنن مقوله هایی هستند كه عناصر اجتماعی را به هم پیوند می‌زنند.

یافته های‌‌ پژوهشی نشان میدهد تمام آئین ها و یادمان هایی كه مردم ایران در دوره های‌‌ مختلف برپا می داشتند و بخشی از آن ها در فرهنگ این سرزمین ریشه دوانده با منش، اخلاق و خرد نیاكان ما درآمیخته و در همه ی ي ي ي آن ها اعتقاد به پروردگار، امید به زندگی، نبرد با اهریمنان و بدسگالان در قالب نمادها و آئین های‌‌ گوناگون نمایشی گنجانده شده بود.

اما بررسی های‌‌ تاریخی بیانگر این است كه رفتارهای خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه، نظیر آن چه امروزه تحت نام «چهارشنبه سوری» شاهد آن هستیم، در هیچ كدام از این آئین ها دیده نمی شود.

 

در این میان افرادی كه با مواد منفجره و امثال آن به شكل های‌‌ مختلف، سلامتی مردم را به خطر می اندازند، با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج، آئین چهارشنبه سوری را تحریف كرده اند.

از این رو آداب زیبا و معنادار چهارشنبه سوری در برخی موارد جای خود را به انفجارهای مهیب و آزاردهنده داده كه گاه در آغاز سال نو، اشك و ماتم را جایگزین شادی خانواده ها می‌نماید.

به همین خاطر شبی كه در گذشته های‌‌ نه چندان دور فرصتی برای یادآوری «درگذشتگان» بود، شبی كه یادآور خاطرات شیرین شب نشینی ها و دوستی ها و بهترین فرصت برای شادی، خنده و گفت وگو بود، امروز به شب ترسناك و دلهره آوری بدل شده است.

 

چهارشنبه آخر سال، چند سالی است كه به بستر وقوع تلخ ترین حوادث و فجایع در برخی مناطق مبدل شده و علاوه بر داغدار كردن عده اي از خانواده ها، نگرانی های‌‌ جدی را برای عموم جامعه به ارمغان آورده است.

در این شب اغلب افراد، گوش به زنگ راه می روند و آماده شنیدن صدای ترقه های‌‌ موشكی و كپسولی و موارد مشابه هستند تا فشار عصبی كمتری به قلب و عروقشان وارد شود.

 

متأسفانه انچه موجب سلب آرامش افراد جامعه شده است، به بهانه برگزاری مراسم ملی و سنتی رخ میدهد كه هیچ شباهتی با آن ندارد. در میان افراد آسیب دیده حوادث چهارشنبه آخر سال، آمار كودكان و نوجوانان بیش از سایر گروه های‌‌ سنی به چشم می خورد.

بسیاری از كودكان و نوجوانان به دور از چشم والدین، مواد را خریداری و در جیب، كیف یا كمد نگه داری می كنند.

 

این مواد به دلیل شعله ور شدن بر اثر حرارت اندك یا فعل و انفعالات شیمیایی و غیره به راحتی مشتعل و حتی منفجر شده و خسارت های‌‌ فراوان جانی و مالی به بار می آورند.

 

همچنین ظروف تحت فشار مانند كپسول ها و اسپری های‌‌ حشره كش به علت برخورداری از خاصیت انفجاری، بسیار خطرناك و در برخی مواقع كشنده است.

● یك نمونه

مادری با تأثر بر بالین پسر نابینایش نشسته، اشك می ریزد و آهسته آهسته می گوید:

 

«پسرم بسیار باهوش و كنجكاو بود، در مدرسه استعدادهای درخشان تحصیل می كرد.

دیگر چیزی نمانده بود به ثمر برسد.

 

داشتم احساس می كردم كه بزودی میتوانم به توانایی پسرم تكیه كنم، اما انفجار یك نارنجك دستی توسط یك از خدا بی خبر همه ی ي ي ي چیز را از من گرفت.»

قطعاً این مورد آخرین حادثه تلخ چهارشنبه سوری نبوده و نخواهد بود، اما متأسفانه این قبیل حوادث تلخ، آن ‌طور كه شایسته است، درس عبرتی برای عاملین رفتارهای پرخطر نمی شود.

 

آن ها حادثه را تنها برای دیگران می دانند.

 

غافل از این كه ممكن است قربانی بعدی خود آنها یا اعضای خانواده شان باشند.

 

نكته قابل تأمل این كه در كنار این همه ی ي ي ي خطرات و آلودگی های‌‌ صوتی به اصطلاح پرهیجان، خانم های‌‌ بارداری هستند كه در رؤیای شیرین مادر شدن به سر می برند و هرگونه ترس و اضطراب می تواند برایشان فاجعه آفرین باشد و كودكان خردسالی كه در آغوش مادران خود خوابیده اند و بیماران و سالخوردگانی كه نیاز به سكوت و آرامش دارند و ترس و دلهره ممكن است حتی به قیمت جانشان تمام شود.

 

آیا با این شرایط میتوان نام «آئین سنتی» بر این همه ی ي ي ي ناهنجاری گذاشت آیا در آستانه فرارسیدن بهار و شكوفایی طبیعت شایسته است كه به خاطر چند ساعت شادی و سرگرمی كاذب، سلامتی و امنیت دیگران را به خطر اندازیم راستی آیا برهم زدن آرامش دیگران در هر وضعیت جسمی و روحی كه باشند، سرگرمی است

● حرف آخر

اگر چه فرهنگ سازی از طریق آموزش همگانی و تخلیه هیجانات جوانان و نوجوانان از مجرای صحیح و قانونی، بهترین راهكار برای جلوگیري از حوادث تلخ چهارشنبه سوری به شمار می‌رود، اما كاملاً روشن است كه والدین به عنوان نخستین و بهترین آموزگاران جامعه، بیش از هر شخص یا گروه دیگری میتوانند با آگاه سازی فرزندان خود و مراقبت از آنان از حوادث تلخ چهارشنبه سوری، این آئین تحریف شده، پیشگیري كنند.

 

یكی از آثار فرهنگی و رسوم كهن ایرانیان كه كاملاً جنبه دینی، اجتماعی و فلسفی داشته، برپا كردن جشن، سرور و شادی است.

«چهارشنبه سوری» جزو این قبیل رسوم و آئین ها است كه آتش افروزی مهمترین بخش آن به شمار می‌رود.

 

آن چه مسلم است آتش نزد ایرانیان قدیم، مظهر روشنی، پاكی، طراوت، سازندگی، تندرستی و در نهایت مظهر اهورا مزدا «خداوند» است و بیماری، فقر، بدبختی، بدی، آفت و بلا، مظهر و نماد اهریمن.

به اعتقاد ایرانیان هرگاه آتش افروخته شود، مظاهر بدی كه آثار وجودی ظلمت و اهریمن هستند، محو و ناپدید میشوند.

 

آتش افروختن ایرانیان در شب چهارشنبه آخر سال را برخی به قیام مختار نسبت میدهند.

هنگامی كه مختار به خونخواهی امام حسین«ع» و یارانش قیام كرد، برای تمیز دادن موافقان و مخالفان اعلام كرد كه موافقانش بر بالای بام های‌‌ خود آتش بیفروزند؛ چون این شب مصادف بود با شب چهارشنبه آخر سال، از آن به بعد مرسوم شد كه ایرانیان مراسم آتش افروزی را در شب چهارشنبه برپا كنند تا با طلیعه سال نو، خوش و خرم و شاد گردند.

 

علاوه بر آتش افروزی، ایرانیان مراسم بسیار دیگری نیز در شب چهارشنبه آخر سال برگزار می كنند كه هدف از آنها ارتقای روح و روان و شادابی جسم برای تلاش و كوشش و سازندگی بیشتر بوده است.

با توجه به موارد فوق به خوبی درمی یابیم كه انچه امروز تحت عنوان «چهارشنبه سوری» برگزار می شود، هیچ شباهتی با اصل آن ندارد و كاملاً تحریف شده است.

 

اما چه كسانی می‌توانند كمك كنند تا آئین هایی كه در گذشته به اقتضای زمان خود، مظهر نوع دوستی و تلاش و كوشش ما ایرانی ها به شمار می رفتند، امروز به تمسخر گرفته نشوند. پاسخ كاملاً مشخص است: «همه ی ي ي ي ایرانیان»

روزنامه ایران

 

پایگاه فرهنگی هنری تکناز