آیا بیماری مننژیت در بزرگسالان کشنده است؟

مننژیت در بزرگسالان (Meningitis) به التهاب لایه‌های محافظی اشاره دارد که اطراف مغز و نخاع را احاطه کرده‌اند. این لایه‌ها شامل اعصاب، عروق خونی و مایعی به نام مایع مغزی-نخاعی هستند که عملکرد حفاظتی دارند و از مغز و نخاع در برابر آسیب‌ها محافظت می‌کنند. عوامل مختلفی، از جمله باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و مشکلات غیر عفونی، می‌توانند منجر به بروز این بیماری شوند.

علائم شایع مننژیت شامل تب بالا، سردرد شدید، سفت شدن گردن، حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور است. در صورتی که به مننژیت مشکوک هستید، ضروری است که به سرعت به بخش اورژانس مراجعه کنید، زیرا این بیماری می‌تواند در برخی موارد به خطرات جدی و حتی مرگ منجر شود. از سوی دیگر باید از لیست مراکز خدمات پرستاری در تهران آگاه باشید تا در صورت بروز این بیماری به درمانگاه‌ها مراجعه کنید. در این مقاله، به بررسی علائم، علل و روش‌های درمان مننژیت خواهیم پرداخت.

 

آیا بیماری مننژیت کشنده است؟

بله، بیماری مننژیت در بزرگسالان می‌تواند کشنده باشد. مننژیت به التهاب غشای مغز و نخاع اشاره دارد و می‌تواند بر اثر عفونت‌های میکروبی، ویروسی یا حتی قارچی ایجاد شود. مننژیت باکتریایی نیز طبق بررسی‌ها خطرناک‌تر عنوان شده و در صورت عدم انجام درمان به موقع ممکن است عوارض جدی‌تری همچون آسیب مغزی، ناشنوایی و حتی مرگ بیمار را به همراه داشته باشد.

نشانه‌های مننژیت شامل تب، سردرد شدید، سفتی گردن، حالت تهوع و حساسیت به نور است. در صورت بروز این علائم باید هر چه سریع‌تر به دنبال درمان پزشکی باشید. پیشگیری از مننژیت باکتریایی از طریق واکسیناسیون، به خصوص در افرادی که در معرض خطر هستند، نیز امکان‌پذیر است.

به نقل از www.who.int : 

(مننژیت به طور بالقوه در عرض 24 ساعت کشنده است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. معمولاً نمی توان با خیال راحت در خانه از آن مراقبت کرد. مننژیت ناشی از ویروس ها یا باکتری ها می تواند علائم مشابهی داشته باشد. مننژیت می تواند از نظر شدت، درمان و مراقبت مناسب بسته به علت آن متفاوت باشد.)

مننژیت چیست؟

بیماری مننژیت در بزرگسالان که در ایران به نام سرسام شناخته می‌شود، یک التهاب در پرده‌های حفاظتی به نام مننژ است که اطراف مغز و نخاع قرار دارد. این التهاب ممکن است به علت نزدیکی به نخاع و مغز، برای بیمار خطرناک باشد و در برخی موارد حتی جان وی را تهدید کند. باید توجه داشت که مننژیت می‌تواند در شرایطی واگیردار بوده و از طریق مدفوع و ترشحات دهانی منتقل گردد.

این بیماری تنها بزرگسالان را درگیر نمی‌کند، بلکه نوزادان و کودکان نیز ممکن است از سن ۲ تا ۳ ماهگی به آن مبتلا شوند. مننژیت در نوزادان و کودکان می‌تواند عواقب جدی به دنبال داشته باشد؛ از مرگ تا ناشنوایی و ناتوانی‌های مغزی.

منشأ مننژیت در کودکان متفاوت است و نمی‌توان به‌طور دقیق پیش‌بینی کرد که کدام کودک به این بیماری دچار می‌شود و کدامیک سالم می‌ماند. با این حال، به‌طور کلی کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مبتلا به بیماری سلول داسی شکل هستند یا دچار صدمات جدی سر شده‌اند، در معرض خطر بالاتری قرار دارند. علائم مننژیت در کودکان معمولاً مشابه علائم بیماری در بزرگسالان است. توصیه می‌شود برای هر گونه نگرانی یا علامت غیرعادی در این زمینه با پزشک مشورت کنید.

 

مننژیت در بزرگسالان چقدر خطرناک است؟

مننژیت در بزرگسالان یک عفونت جدی است که به غشای محافظ مغز و نخاع آسیب می‌زند. در بزرگسالان، مننژیت می‌تواند به شدت خطرناک باشد و در صورت عدم درمان مناسب و به موقع، عوارض جدی و حتی مرگ به همراه داشته باشد. خطرات مننژیت در بزرگسالان شامل موارد زیر است:

• عوارض جدی: مننژیت می‌تواند به عوارضی چون ناشنوایی، مشکلات بینایی، کاهش توانایی‌های شناختی و صرع منجر شود.
• سرعت پیشرفت بیماری: علائم مننژیت می‌تواند به سرعت به وجود آید و در عرض چند ساعت به وضعیت وخیمی منجر شود.
• میزان مرگ‌ومیر: در صورتی که درمان مناسب وجود نداشته باشد، مننژیت باکتریایی می‌تواند با مرگ و میر بالایی همراه باشد.
• نیاز به درمان فوری: تشخیص زودهنگام و درمان فوری با آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدInflammatory برای جلوگیری از عوارض جدی ضروری است.

در مجموع، مننژیت یک وضعیت اورژانسی است و در صورت مشاهده علائم مانند سردرد شدید، تب، سفتی گردن، حساسیت به نور و اختلال در هوشیاری، باید به سرعت به پزشک مراجعه شود.

 

علائم مننژیت چیست؟

علائم مننژیت شامل موارد زیر است:

علائم	کودکان	بزرگسالان
تب	بالا و ناگهانی	بالا و ناگهانی
سردرد شدید	گریه‌های طولانی و مداوم، تحریک‌پذیری	شدید و مداوم، حساسیت به نور و صدا
خشکی گردن	ممکن است به سختی سر خود را حرکت دهند.	وجود مشکلاتی در خم کردن گردن رو به جلو
تهوع و استفراغ	مکرر	مکرر
کاهش اشتها	عدم تمایل به خوردن	کاهش اشتها
خواب‌آلودگی یا تحریک‌پذیری بیش از حد	بی‌حالی یا تحریک‌پذیری شدید	خواب‌آلودگی، گیجی، یا تحریک‌پذیری شدید
راش پوستی	ممکن است ظاهر شود، اغلب به صورت لکه‌های کوچک قرمز	ممکن است ظاهر شود، اغلب به صورت لکه‌های کوچک قرمز
تشنج	ممکن است رخ دهد.	ممکن است رخ دهد
حالت تهوع	ممکن است رخ دهد.	ممکن است رخ دهد
تغییرات رفتاری	تحریک‌پذیری، بی‌قراری، یا خواب‌آلودگی بیش از حد	گیجی، خواب‌آلودگی، یا تحریک‌پذیری شدید

نشانه های مننژیت در بزرگسالان

مننژیت در بزرگسالان یک التهاب در غشاهای پوشاننده مغز و نخاع (مننژ) است که می‌تواند به علت عفونت‌های ویروسی، باکتریایی، قارچی یا حتی عفونت‌های غیرعفونی ایجاد شود. این بیماری در بزرگسالان می‌تواند به صورت جدی ظاهر شده و نیاز به تشخیص و درمان سریع دارد. در ادامه، نشانه‌های مننژیت در بزرگسالان را به‌طور کامل و جذاب توضیح می‌دهیم:

 

تب و لرز

یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها، تب بالا بوده که معمولاً با لرز همراه است. این علامت نشان‌دهنده تاخیر سیستم ایمنی بدن در برابر عفونت است.

 

سردرد شدید

سردردی که شدید، ناگهانی و مداوم باشد، یکی از شاخص‌ترین نشانه‌های مننژیت است. این سردرد معمولاً متفاوت از سردردهای معمولی بوده و ممکن است با درد بینی و چشم نیز همراه باشد.

 

سفتی گردن

بیماران مبتلا به مننژیت ممکن است از سفتی و درد در گردن شکایت کنند. این علامت به‌خصوص زمانی مشهود است که فرد تلاش می‌کند به جلو خم شود یا سر را بچرخاند.

 

حساسیت به نور (فوتوفوبیا)

افراد مبتلا به مننژیت ممکن است به نور حساس شوند و از قرار گرفتن در محیط‌های روشن تجنب کنند. این علامت نشانه‌ای از تحریک عصب چشم و مغز است.

 

حالت تهوع و استفراغ

بسیاری از بیماران مبتلا به مننژیت تجربه حالت تهوع و گاهی استفراغ دارند. این علامت‌ها معمولاً به دلیل فشار داخل جمجمه یا التهاب ایجاد می‌شود.

 

خواب آلودگی یا مشکلات هوشیاری

بیماران ممکن است احساس خواب آلودگی شدید، گیجی یا مشکلات در تمرکز و هوشیاری داشته باشند. در موارد شدید، ممکن است فرد غیرفعال یا همادلی باشد.

 

تغییرات در رفتار و حالات خلقی

شاید مشاهده کنید که یک شخص مبتلا به مننژیت به طور غیرمعمول عصبی، مضطرب یا افسرده به نظر برسد.

 

راش پوستی

در برخی موارد، به‌خصوص در مننژیت باکتریایی، ممکن است راش‌های پوستی نیز دیده شده که به صورت نقاط قرمز یا بنفش روی پوست ظاهر می‌شوند. این راش ناشی از خونریزی زیر پوستی است و نیاز به توجه فوری پزشکی دارد.

 

تشنج (در موارد شدید)

در برخی افراد، مننژیت ممکن است باعث تشنج‌های غیرقابل کنترل گردد که به دلیل افزایش فشار در مغز ایجاد می‌شود.

 

نشانه‌های مهم دیگر

• درد در زانو، مچ پا یا دیگر مفاصل: این علامت‌ها ممکن است به دیگر عفونت‌ها یا اختلالات مرتبط باشند.
• خواب رفتگی یا ضعف: این مشکل ممکن است به عوارض مننژیت مربوط باشد و به حالت بحرانی منجر شود.

علائم اولیه بیماری مننژیت

مننژیت در بزرگسالان معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی و باکتریایی به وجود می‌آید. این عفونت‌ها معمولاً از طریق عطسه، سرفه یا بوسیدن فرد آلوده به بدن فرد سالم منتقل می‌شوند. مننژیت معمولاً از افرادی که به طور طبیعی این ویروس‌ها و باکتری‌ها را در بینی و گلو دارند، به دیگران منتقل می‌شود و می‌تواند باعث بروز بیماری در آن‌ها گردد. از جمله علائم مننژیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سردرد
• تب
• اسهال و تهوع
• کاهش اشتها
• افزایش حساسیت به نور و صدا
• کهیر روی پوست
• گرفتگی گردن که می‌تواند با حس درد یا ناراحتی در ناحیه گردن همراه باشد و همچنین فرد ممکن است دچار سردردی دائمی یا ضربان‌دار شود.
• خواب‌آلودگی و کاهش هوشیاری
• تنگی نفس
• تشنج‌های موضعی

این علائم می‌توانند نشانه‌ای از وجود مننژیت باشند و در صورت مشاهده، نیاز به مشاوره پزشکی فوری وجود دارد.

 

انواع مننژیت

انواع منژیت در بزرگسالان عبارتند از:

 

مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی رایج‌ترین نوع این بیماری است و در حدود 85 درصد موارد، عوامل ایجادکننده آن از خانواده انتروویروس‌ها هستند. این ویروس‌ها دارای غشای چربی‌ای بوده و شامل ویروس‌هایی نظیر انتروویروس، ویروس هرپس سیمپلکس، ویروس زونا (که در افرادی که به آبله مرغان مبتلا شده‌اند، در بافت عصبی باقی می‌ماند و در شرایط تحت فشار دوباره فعال می‌شود)، ویروس اوریون و ویروس HIV می‌شوند.

این ویروس‌ها به عنوان موجودات زنده شناخته نمی‌شوند، اما با ورود به بدن میزبان (همچون انسان) از ظرفیت‌های بدن برای تکثیر و آسیب زدن به بافت‌ها بهره می‌برند. آسیبی که به سلول‌های سیستم عصبی وارد می‌شود، می‌تواند زمینه‌ساز التهاب پوشش مغز باشد.

 

مننژیت باکتریایی

مننژیت باکتریایی از عوامل مهم و شایع این بیماری است که باکتری‌ها می‌توانند به طرق مختلف به عصب و یا مایع مغزی نخاعی راه یابند. برای مثال، فردی که دچار زخم بستر یا عفونت بوده، ممکن است در معرض ابتلا به مننژیت قرار گیرد. باکتری‌هایی که وارد خون می‌شوند و سپس به مغز و نخاع می‌رسند، مننژیت باکتریایی حاد ایجاد می‌کنند.

در بیشتر موارد، این باکتری‌ها به خون نفوذ کرده و آن را آلوده می‌کنند (به این حالت سپتی‌سمی و باکتریمی می‌گویند). سپس باکتری‌ها طی تبادل‌های عروقی به بافت‌های دیگر، مانند بافت عصبی می‌رسند. به عنوان مثال:

• در حین جراحی، اگر ابزار استفاده‌شده آلوده باشد یا در مراجعه به دندانپزشکی از وسایل غير بهداشتی استفاده شود، باکتری‌ها می‌توانند از طریق خون یا عصب دندان به سایر نواحی سیستم عصبی نفوذ کنند.
• در اثر تصادف و شکستگی استخوان، عوامل عفونی مستقیماً از ناحیه آسیب‌دیده به مغز منتقل می‌شوند.
• در صورت انجام عمل نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی (LP)، اگر ابزار آلوده باشد، باکتری می‌تواند به داخل مایع مننژ نفوذ کند.
• همچنین، عفونت‌های دندانی که به گوش منتقل می‌شوند و عفونت‌هایی که از گوش آغاز می‌گردند، در اثر عدم رسیدگی به عصب شنوایی یا عصب تعادل به مغز و نخاع راه می‌یابند.
•  

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی نوعی نادر است که بعد از آلودگی یک بخش از بدن به دلیل یک عفونت، به جریان خون راه پیدا کرده و می‌تواند به مغز و نخاع سرایت کند.

 

مننژیت انگلی

مننژیت انگلی نسبت به انواع ویروسی و باکتریایی کمتر دیده می‌شود. این نوع مننژیت می‌تواند ناشی از انگل‌هایی باشد که در خاک، مدفوع، حلزون و ماهی یا مرغ خام وجود دارند؛ اگر این کیست‌ها پاره شوند، آنها می‌توانند از طریق خون به سیستم عصبی وارد شوند.

 

تفاوت مننژیت باکتریایی با مننژیت ویروسی

مننژیت در بزرگسالان به التهاب غشاهای مننژ که مغز و نخاع را پوشانده‌اند، اطلاق می‌شود. دو نوع اصلی مننژیت وجود دارد: مننژیت باکتریایی و مننژیت ویروسی. در ادامه این بخش، تفاوت‌های حائز اهمیت بین این دو نوع را بررسی می‌کنیم:

مننژیت باکتریایی:

• علت: ناشی از عفونت‌های باکتریایی (مانند باکتری‌های نایسریا مننژیتید، استرپتوکوکوس پنومونی، و لیستریا مونوسیتوژنز).
• شدت: این نوع مننژیت معمولاً شدیدتر و خطرناک‌تر است و می‌تواند به عوارض جدی و حتی مرگ منجر شود.
• علاج: معمولاً نیاز به درمان فوری با آنتی‌بیوتیک‌ها دارد.
• علائم: علائم شامل تب بالا، سردرد شدید، سفتی گردن، حساسیت به نور و استفراغ است.
• بررسی مایع مغزی-نخاعی: در آزمایش مایع مغزی-نخاعی، تعداد سلول‌های سفید خون (معمولاً نوتروفیل‌ها) بالا است و قند و پروتئین معمولاً تغییر می‌کنند.

 

مننژیت ویروسی:

• علت: ناشی از عفونت‌های ویروسی (مانند ویروس‌های کوکساکی، هرپس، و ویروس نیل غربی).
• شدت: معمولاً خفیف‌تر از مننژیت باکتریایی است و عموماً خودبه‌خود بهبود می‌یابد.
• علاج: بیشتر اوقات نیاز به درمان ویژه‌ای ندارد و تنها مراقبت‌های حمایتی انجام می‌شود.
• علائم: علائم مشابه مننژیت باکتریایی هستند، ولی ممکن است شدت کمتری داشته باشند.
• بررسی مایع مغزی-نخاعی: در آزمایش مایع مغزی-نخاعی، تعداد سلول‌های سفید خون (معمولاً لنفوسیت‌ها) بیشتر بوده و قند معمولاً نرمال است.

تشخیص نوع مننژیت بسیار مهم است؛ زیرا درمان‌های متفاوتی دارند. اگر مشکوک به مننژیت هستید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

 

سخن پایانی

تشخیص زودهنگام مننژیت و درمان مناسب می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری کند. اگر شما یا کسی که می‌شناسید، این نشانه‌ها را تجربه کرد، فورا به پزشک مراجعه کنید. مننژیت می‌تواند عوارض جدی و حتی تهدیدکننده زندگی ایجاد کند، بنابراین توجه و اقدام سریع بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که بیمار مبتلا به این بیماری دارید، می‌توانید برای استخدام پرستار از شرکت پرستاری سلامت اول کمک بگیرید و از تجربیات این مجموعه استفاده کنید.