شاهنامه فردوسی این حماسه ملی ایرانیان تاكنون به بیش از 30 زبان دنیا ترجمه شده است.
گزارش فارس، از همان سالهای سرایش شاهنامه تا عصر حاضر این حماسه ملی ایرانیان همواره دستخوش ستایشها و نكوهشهای موافقان و مخالفان بوده است.
شاهنامهخوانی در دورههای مختلفی در ایران همراه با سرزنش بوده است. محمدامین ریاحی در كتاب «فردوسی» نوشته است «سلطان محمود پس از فتح ری مجدالدوله دیلمی را به خاطر خواندن شاهنامه سرزنش كرده است». این اعتراضها عمدتاً به خاطر سیاستهای ضدایرانی خلفای بنیعباس بوده است.
با این حال برخی از شاعران سرشناس هم عصر فردوسی نیز شاهنامه را كتاب بدعت و ضلالت خواندهاند. فرخی سیستانی، عطار نیشابوری، معزی نیشابوری و انوری از جمله این شاعران هستند. برخی علت این مخالفت را علاقه این دسته از شاعران به ممدوحانشان عنوان كردهاند.
در دورههای بعد از حكومت غزنویان، توجه به فردوسی و شاهنامه او بیشتر شد. مسعود سعدسلمان، قصیدهسرای عصر غزنوی گزیدهای از شاهنامه فردوسی را ترتیب داد. یك قرن پس از او، بُنداری اصفهانی خلاصهای از شاهنامه را به عربی ترجمه كرد.
یك قرن پس از این نیز حمدالله مستوفی در اویل قرن هشتم تصحیحی از شاهنامه ارائه شد. این تصحیح نخستین تصحیح از شاهنامه فردوسی است. حمله مغول از یك سو و انقراض حكومت عباسی از سوی دیگر باعث شد توجه به شاهنامه و فردوسی در محافل رسمی افزایش یابد.
یكی از بهترین نسخههای هنری شاهنامه، «شاهنامه بایسنغری» در قرن نهم است. این شاهنامه به دستور بایسنغر میرزا، شاهزاده تیموری كتابت و نگارگری شد و نسخههای فراوانی از آن تحریر شد.
پس از این شاهنامه بایسنغری باید از شاهنامه شاه طهماسب در قرن دهم یاد كرد. انگیزه شاه اسماعیل صفوی این بوده كه نسخهای نفیستر و باشكوهتر از شاهنامه بایسنقری در كتابخانه خود داشته باشد.
بعد از انقلاب اسلامی در سال 57 نیز برخی با این بینش كه فردوسی، شاهان را میستوده و اثر او ستایشی از شاهان است نسبت به این اثر نگاه خوبی نداشتند.
اما این سیاست رسمی كشور نبود و با بازگشایی دانشگاهها شاهنامه همواره و تاكنون به عنوان یك اثر درسی مورد توجه بوده و چاپهای متعدد از این اثر صورت گرفته است.
با این حال طبق برخی آمار شاهنامه تاكنون به بیش از 30 زبان ترجمه شده و در بسیاری از كرسیهای شرقشناسی تحقیقات فراوانی درباره آن انجام شده است.
اولین تصحیح شاهنامه در دوران معاصر در كلكته بر اساس نسخههای محدودی انجام شد. این شاهنامه در قرن هجدهم به صورت چاپ سنگی منتشر شد.
پس از این ژول مول، شاهنامهپژوه فرانسوی در قرن نوزدهم تصحیحی از این اثر منتشر كرد كه انتقادات زیادی به آن شد. وولرس و لاندوئر، مصحح هلندی نیز بعد از ژول مول شاهنامه را تصحیح كرد.
یكی از آخرین تصحیحهای منتشر شده تصحیح معروف به مسكو است. این تصحیح زیر نظر ی.ا.برتلس، شاهنامهپژوه روس انجام شد.
آخرین تصحصح كامل از شاهنامه را جلال خالقیمطلق با استفاده از 50 نسخه خطی انجام داد. اساس این تصحیح، نسخه فلورانس مورخ 614 هـ.ق است.
علاوه بر این مهدی قریب و فریدون جنیدی نیز تصحیحاتی از شاهنامه انجام دادهاند. تصحیح مهدی قریب سال گذشته منتشر شد و تصحیح فریدون جنیدی نیز امسال منتشر میشود.