جایگزینی راه‌کاری کارساز برای کسب فضائل

 جایگزینی راه‌کاری کارساز برای کسب فضائل:

در بیانات اهل بیت (علیهم‌السلام) و نیز حضرت خاتم انبیاء (صلوات‌الله‌علیه‌و‌آله) در برخورد با دیگران، جای‌گزینی یکی از اخلاق کریمانه دانسته شده و به تکرار آمده است. این روزها نیز در روان‌شناسی به جایگزین کردن خود با دیگران، اهمیت بسزایی  قایل شده‌اند. به واقع این کار از کلید واژه‌های اخلاقی بسیار مؤثر در شیوه برخورد عادلانه است. چرا که هر کس در برخورد با دیگری بیش از همه منافع و مصالح خود را در نظر می‌گیرد که این خود نشانه‌ای از خودپسندی و نفس‌پرستی است. حال اگر به جای خودپرستی، خواسته دیگران را بر خویشتنِ خویش، مقدم داشت شخص به مرز عدالت، نزدیک شده و دیگر محوری، جایگزین خودمحوری خواهد گشت.

جای‌گزینی

در روایات فراوانی از پیامبر (صلوات‌الله‌علیه و آله) و اولاد گرامیشان، به زبان‌های گوناگون اهل ایمان ترغیب به دیگر محوری بر مبنای خواست خویش شده‌اند که مداوم دستور داده‌اند از خود بگذر و به دیگران و خواست آن بیندیش.

گذشته از کتاب شریف غررالحکم که در آن چهار بار از جانب حضرت مولی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به این امر توصیه شده‌ایم، حضرت علی (علیه السلام) در نامه ای به حضرت امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)، و نیز در وصایای خود و از جمله به مالک اشتر (رض) این‌گونه نگاشتند:

«یا بُنَی، اِجْعَل نَفْسَکَ میزاناً فِیما بَیْنَک وَ بَیْنَ غَیرِکَ، فَاَحْبِبْ لِغَیْرِکَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِکَ وَاکْرَهْ لَهُ مَا تَکْرَهُ لَهَا…!»[1]؛ ای پسرم! خود را میزان بین خود و دیگران قرار ده! که آن چه را بر خود دوست داری بر دیگری بخواه، و آن چه را بر خود نمی‌پسندی بر دیگری روا مدار!

 نتیجه این‌که این رویه، انسان را به مرز عدالت نزدیک کرده و از خودپ‍سندی و خود رأیی به دور می دارد. حضرت امام باقر (علیه‌السلام) فرموده‌اند که آخرین وصیت پدر بزرگوارشان به ایشان این بوده که فرزندم هر چه برای خود نمی پسندی برای دیگران مپسند!

 ————————-

1.  امام علی (علیه‌السلام)، نهج‌البلاغه نامه 131

حجت الاسلام و المسلمین آقاتهرانی

پایگاه فرهنگی هنری تکناز