راه یابی به محبت خدای تعالی

راه‌كارهای نیل به محبت الهی

برای راه یابی به محبت خدای تعالی از اموری می توان بهره برد. راه كارهای عدیده ای قابل توصیه است تا كه به این سرای مبارك پای نهیم. در این مختصر به آن چه یافته ایم اشاره ای كوتاه خواهیم داشت.

1. دعا درمانی:

این شیوه درخواست محبت خداوند در ضمن دعاهایی از پیامبر اسلام و اهل بیت (سلام الله علیهم) دیده شده كه آن عزیزان با عمل خود به ما آموخته اند. پیامبر گرامی اسلام (صلوات الله علیه و آله) در مقام مناجات این گونه بیان می دارند: ”اَللََّهُمَّ اجْعَلْ حُبَّكَ اَحَبُّ الْاَشْیََاءِ اِلَیَّ وَ اقْطَعُ عَنِِّی حََاجََاتِ الدُّنْیََا بِالشُّوقِ اِلََی لِقََائِكَ.“1 پروردگارا! محبت به خودت را از دوست داشتنی ترین چیزها برایم قرار ده و حاجات دنیا را از من به شوق ملاقاتت قطع كن. امام سجاد (علیه السلام) در حال مناجات با خدای تعالی می فرمایند: ”اَللََّهُمَّ اِنِِّی اِسْئَلُكَ اَنْ تَمْلَأَ قَلْبِِی حُبّاً لَكَ، وَ خَشْیَةً مِنْكَ، وَ تَصْدیِِقاً لَكَ، وَ ایِِمََاناً بِكَ، وَ فَرَقاً مِنْكَ، وَ شَوْقاً اِلَیْكَ.“  خدایا! من از تو درخواست دارم كه دلم را مملو از محبتت كنی و خشیت از خودت را به من عنایت فرمایی و این كه تو را تصدیق كرده و به تو ایمان آورم و … با شوق تو روی آورم. و نیز آمده: ”اَللََّهُمَّ اِنِِّی اِسْئَلُكَ حُبَّكَ وَ حُبَّ مَنْ یُحِبُّكَ، وَ الْعَمَلَ الَّذِِی یَبْلُغُنِِی حُبُّكَ، اَللََّهُمَّ اجْعَلْ حُبَّكَ اَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ نَفْسِِی وَ اَهْلِِی وَ مِنَ الْمََاءِ الْبََارِدِ.“2  پروردگارا! من از تو درخواست محبتت را دارم و محبت كسی كه تو را دوست دارد می طلبم. از تو عملی را می خواهم كه مرا به محبت تو برساند. پروردگارا! محبتت را محبوب تر از جان، اهل و عیال و آب خنك بر من قرار ده. دعایی از حضرت امام سجاد (سلام الله علیه) است که حضرت می فرماید: ”بِاسْمِكَ الَّذِی دَعََاكَ بِهِ مُوسَى بْنُ عِمْرََانَ مِنْ جََانِبِ الطُّورِ الْأَیْمَنِ، فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ أَلْقَیْتَ عَلَیْهِ مَحَبَّةً مِنْكَ“3  تو را به آن اسمی كه موسی پسر عمران از كناره طور ایمن خواند و او را پاسخ گفتی و بر دل او محبت خود را انداختی می‌خوانم.

2. توجه به نعمت های بی كران او:

توجه به نزول نعم فراوان خداوند موجب محبت به او خواهد شد. در حدیث قدسی است كه خداوند متعال به حضرت موسی (علیه السلام) فرمود: ”یََا مُوسََی اَحْبِبْ اِلَیَّ خَلْقِِی“  ای موسی مردم را به من علاقه مند كن. حضرت پرسید چگونه؟ در پاسخ فرمود: آن ها را متوجه نعمت های بسیار من كن كه به آنها داده ام. در خداوند صفتی نیست كه موجب اشمئزاز و نفرت شود. چون تنفر عكس العمل روانی در برابر درك نقص است. پس اگر او به درستی شناخته شد علاقه او به دل انسان خواهد افتاد. از این گذشته هر عاقلی، كسی را كه به او نعمتی داده دوست دارد. تنها تلاشی كه لازم است این است كه اگر بی‌خبر یا غافل است او را بیدار كنند.

3. تبعیت از پیامبر اكرم (ص):

در كلام وحی الهی است: ”قُلْ اِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللهَ فَاتَّبِعُونِِی یُحْبِبْكُمُ الله“4 كسی كه پیامبر را تبعیت كرد و سلوك الهی یافت لحظه به لحظه درك شوق و دیدارش بیشتر گشته تا كه از محبوبین خداوند متعال گردد.

4. اهل شوق شدن:

”فیِِمََا اَوْحَی اللهُ اِلََی دََاوُدَ (علیه السلام): ذِكْرََی لِلذََّاكِریِِنَ، وَ جَنَّتِِی لِلْمُطیِِعیِِنَ، وَ حُبِِّی لِلْمُشْتََاقیِِنَ، وَ اَنََّا خََاصَّةً لِلْمُحِبّیِِنَ.“5 خداوند متعال به حضرت داوود وحی فرمود كه یاد من برای اهل ذكر است و بهشتم برای اهل اطاعت، و محبتم برای اهل شوق به من، و من خاص برای محبین هستم. در هر حال اهل شوق به محبت الهی راه یافته‌اند و كسی كه به این مقام راه یافت دیگر الهی و خدائی شده كه همه حركات و سكنات او به گونه‌ای است كه آئینه تجلیات خداوندی شده است.

5.  زدودن محبت غیر:

تعلق به غیر با محبت خداوندی قابل جمع نخواهد بود. به این واقعیت حضرت سید الشهداء (سلام الله علیه) به صراحت اشاره فرمود: ”اَنْتَ الَّذِی اَزَلْتَ الْاَغْیََار عَنْ قُلُوبِ اَوْلِیََائِكَ حَتََّی لَمْ یُحِبُّوا سِوََاكَ“6 خدایا توئی كه غریبه‌ها را از دل دوستانت زدوده‌ای تا این كه غیر تو را دوست نداشته باشند. به واقع دو محبت در یك دل نگنجد.

6. انجام واجبات:

امام صادق (علیه السلام) از پیامبر گرامی اسلام (صلوات الله علیه و آله) نقل فرموده‌اند كه خداوند فرموده: ”مََا تَحَبَّبْ اِلَیَّ عَبْدٌ بِشَیْءٍ اَحَبُّ اِلَیَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَیْهِ…“7 بنده به چیزی چون انجام واجباتی كه بر او فرض كرده‌ام به من نزدیك نشود. توجه باشد كه واجبات اعمالی هستند كه بنده باید در انجام آن هیچ سستی به خود راه ندهد و انجام آن¬ها را بر خود ضروری بداند.

7. انجام نوافل:

”وَ اِنَّهُ لَیَتَحَبَّبُ اِلَیَّ بِالنََّافِلَةِ حَتََّی اُحِبَّهُ“8  و البته او با انجام نوافل آن قدر اظهار محبت می كند. تا كه او را (به واقع) دوست بدارم.

8. خالی شدن از دنیا:

 ”اِذََا تَخَلَّی الْمُؤْمِنُ مِنَ الدُّنْیََا سَمََا وَ وَجَدَ حَلاوَةَ حُبِّ اللهِ.“9 وقتی مومن از دنیا خالی گشت بالا می رود و محبت شیرینی خداوند را در می‌یابد. معارضت ورود درونی محبت به دنیا با محبت به خداوند نكته‌ای است كه با وجود یكی، دیگری را جای نباشد.

9. دشمنی به دنیا:

”قیِِلَ لِعیِِسََی (علیه السلام): عَلِّمْنََا عَمَلاً وََاحِداً یُحِبُّنَا اللهُ عَلَیْهِ؟ قََالَ: اَبْغِضُوا الدُّنْیََا یُحْبِبْكُمُ الله.“10 به حضرت عیسی (علیه السلام) گفته شد: تنها یك كار را به ما بیاموز كه در پرتو آن به خداوند مهر ورزیم؟ حضرت فرمود: دنیا را دشمن بدار خداوند تو را دوست خواهد داشت.

10. محبت ورزیدن به خداوند متعال:

”یََا مُحَمَّد (ص): وَجَبَتْ مَحَبَّتِِی لِلْمُتَحََابّیِِنَ فِیَّ…11  ای محمد!  كسانی كه به من محبت می‌كنند محبت من بر آن ها واجب گشته‌است.

11. حلم ورزان:

”وَجَبَ مَحَبَّةَ اللهِ عَلََی مَنْ اَغْضِبَ فَحَلِمَ.“ از پیامبر اكرم (صلوات الله علیه و آله) نقل شده كه فرموده‌اند: كسی كه غضب كند و سپس بردباری كند محبت خداوندی بر او واجب گردیده‌است.

12. مورد دشمنی این و آن قرار گرفتن:

”اِعْلَمْ رَحِمَكَ اللهَ اَنََّا لا نَنََالُ مَحَبَّةَ اللهِ الََّا بِبُغْضِ كَثیِِرِ مِنَ النََّاسِ… “12  از امام محمد باقر (علیه السلام) گزارش كرده اند كه فرموده اند: خداوند تو را رحمت كند. بدان كه ما به محبت خداوند نایل نمی شویم مگر به بغض و دشمنی بسیاری از مردم. چرا كه اكثر مردم خلاف جهت خواست خداوندی حركت می‌كنند و چون اهل بیت (علیهم السلام) آنها را امر به معروف و نهی از منكر می‌كنند پس اكثر مردم احساس خوشایندی نخواهند داشت.

13. كسی كه فراوان یاد مرگ كند:

”مَنْ اَكْثَرَ ذِكْرَ الْمَوْتِ اَحَبَّهُ الله“ 13پیامبر گرامی اسلام است فرمود: كسی كه فراوان یاد مرگ كند خداوند او را دوست دارد. بی‌شك، یاد مرگ رفتار و نیات انسان را جهتی الهی می‌بخشد تا كه خداوند دوستش دارد و بعید هم نیست چون ذكر و یاد مرگ موضوعیت داشته‌باشد.

14. تولی و تبری:

”سُئِلَ رَجُلٌ، رَسُولَ اللهِ صلی الله علیه و آله فَقََالَ: اُحِبُّ اَنْ اَكُونَ مِنْ اَحِبََّاءِ اللهِ وَ رَسُولِهِ؟ قََالَ: اَحِبَّ مََا اَحِبَّ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ اَبْغِضُ مََا اَبْغَضُ اللهَ وَ رَسُولَهُ“14 مردی از پیامبر اكرم (صلوات الله علیه و آله) پرسید: دوست دارم كه نزد خدا و رسول محبوب باشم، چه كنم؟ حضرت فرمودند: هر چه را خداوند و رسول او دوست دارند دوست بدار و از هرچه خداوند و رسولش نفرت دارند نفرت داشته باش. تولّی و تبرّی خود راه وصول به محبت خداوند می‌شود.

——————-

پی نوشت ها:

1. كنزالعمال، خ 3648 و 3813.
2. همان، خ 3718 و خبر 3794.
3. محدث قمی, كلیات مفاتیح‏الجنان، 1، ص 253، اول‏دعاى ”اَللَّهُمَّ یََا شََاهِدَ كُلِّ نَجْوََى.“
4. سوره مباركه آل‌عمران، آیه 31.
5. مجلسی, بحارالانوار، ج 77، ص 42.
6. محدث قمی،  كلیات مفاتیح الجنان، فرازی از دعای عرفه امام حسین (علیه السلام).
7. مجلسی,  بحارالانوار، ج 70، ص 22، ح 21، با اندك تفاوتی در كافی، به نقل از: مجلسی، بحارالانوار، ج 71، ص 196.
8. مجلسی، بحارالانوار، ج 70، ص 22، ح 21.
9. مجلسی، بحارالانوار، ج 73، ص 56، به نقل از كافی.
10. مجلسی، بحار، ج 14، ص 328، به نقل از تنبیه الخواطر.
11. مجلسی، بحارالانوار، ج 72، ص 21.
12. مجلسی، بحارالانوار، ج 78، ص 363، به نقل از كافی.
13. مجلسی، بحارالانوار، ج 75، ص 126، به نقل از كافی.
14. كنز العمال، خ 44154.

حجت الاسلام و المسلمین آقاتهرانی

پایگاه فرهنگی هنری تکناز