روشهای اندازه گیری توده استخوان

چندین روش مختلف برای اندازه گیری توده استخوانی وجود دارد اما بیشترین روشی كه مورد استفاده قرار می گیرد روش DXA یا جذب دوگانه اشعه ایكس میباشد.

 

با این روش، اندازه توده استخوانی در گردن استخوان ران، ستون فقرات، مچ دست یا تمام اسكلت بدن سنجیده می شود واغلب به آن اسكن استخوان گفته میشود.

 

ارزشی كه برای توده استخوانی بوسیله اندازه گیری تولید می گردد را اصطلاحاً تراكم معدنی استخوان یا BMD می‌نامند و نام كلی كه برای آزمایش‌ های‌ اندازه گیری تراكم استخوان بكار میرود تراكم سنجی استخوان یا دانزیتومتری استخوان میباشد.

جدیدترین دستگاه اسكن استخوان میتواند این اندازه گیری ها را در عرض فقط چند دقیقه انجام دهد در حالیكه دستگاههای قدیمی تر این كار را در عرض 20 یا 30 دقیقه انجام می دادند. اگر چه از اشعه ایكس برای اندازه گیری استفاده می شود اما مقدار اشعه ای كه بكار میرود بسیار جزئی می باشد و ضرری ندارد.

 

بنابراین میتوان از آن حتی در كودكان و خانمهای حامله هم در صورت نیاز استفاده نمود بدون اینكه خطری متوجه انها باشد.

 

برای اندازه گیری توده استخوان توسط اسكن استخوان، شخص باید روی یك تخت دراز بكشد.

 

وقتی توده استخوانی در ستون فقرات اندازه گیری می شود، یك بالش مربع شكل در زیر رانها گذاشته می شود «این كار برای مستقیم شدن قسمت پایینی ستون فقرات تا جای ممكن صورت می پذیرد».

یك میله نازك فلزی بر روی محلی كه قرار است انداه گیری شود بالا و پایین می رود و بر خلاف سایر دستگاههای اسكن، در اینجا هیچگونه تونلی وجود ندارد كه بیمار به داخل آن برود.

 

هیچ نیازی نیست كه لباسها درآورده شود، اگر چه لباسهایی كه دارای اشیاء یا تكمه های‌ فلزی هستند باید قبل از انجام اسكن درآورده شوند. همچنین هیچ تزریقی در این آزمایش انجام نمیگیرد.

روش دیگری كه بوسیله آن می توان توده استخوانی را اندازه گیری نمود، استفاده از اولتراسوند «سونوگرافی» است كه به آن BUA گفته می شود. از این روش معمولاًً برای استخوان پاشنه پا استفاده می شود.

 

محدودیت های اشعه ایكس:

برای تشخیص شكستگی ها در پوكی استخوا معمولاًً از اشعه ایكس استفاده می شود.

 

با این حال، در تعیین كاهش توده استخوانی خیلی سودمند نیستند زیرا تراكم استخوان در یك دستگاه اشعه ایكس، بستگی به تعدادی عوامل تكنیكی خود اشعه ایكس و نیز مقدار واقعی استخوان دارد.

اینطور گفته می شود كه كاهش توده استخوانی فقط وقتی می تواند به خوبی دیده شود كه استخوان ‌ها نیمی از تراكم طبیعی خود را داشته
باشند!

 

بنابراین استخوانهای نازك در یك رادیوگرافی را باید جدی درنظر گرفت، اما كاهش توده استخوانی را اغلب نمی توان در یك عكس رادیوگرافی ساده تشخیص داد.

در حال حاضر، رادیوگرافی با اشعه ایكس تنها روشی است كه برای تشخیص شكستگی های‌ ستون فقرات بطور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند.

 

اگر چه دستگاههای جدید DXA میتوانند تصاویر بسیار واضحی از ستون فقرات بگیرند و ممكن است در نهایت از آنها برای تشخیص شكستگی های‌ ستون فقرات استفاده شود.

 

یك مزیت مهم این روش آن است كه مقدار اشعه ایكسی كه در روش DXA بكار میرود بسیار كمتر از دستگاههای رادیوگرافی معمولی است.

آزمایش خون و ادرار:

با انجام آزمایش خون و ادرار نمیتوان پوكی استخوان را تشخیص داد، اما از این آزمایشها می توان برای تشخیص مریضی‌هایی مثل مریضی پركاری تیروئید، مریضی كبدی، میلوما «سرطان مغز استخوان» استفاده كرد كه این مریضی‌ها همراه با كاهش توده استخوانی هستند.

 

آزمایش‌ های‌ خون و ادرار برای اندازه گیری انهدام و ساختن استخوان میتواند برای اندازه گیری سرعت از بین رفتن استخوان استفاده شود، اما این یك روش تحقیقاتی است و در كلینیكها معمولاًً استفاده نمیشود زیرا به اندازه كافی دقیق نیستند.

 

بیماریابی پوكی استخوان:

در حال حاضر، تراكم سنجی استخوان دقیق ترین راه برای تشخیص پوكی استخوان می باشد.

سوالی كه امروزه زیاد پرسیده می شود این است كه آیا تمام خانمها بعد از یائسگی باید تحت اندازه گیری تراكم استخوان قرار بگیرند.

 

اگر چه امروزه متخصصین عقیده دارند كه این كار برای همه ی ي افراد ضرورتی ندارد اما شاید در آینده عقیده آنها عوض شود.

اما بهرحال باید افرادی كه احتمل زیادی دارد كه به پوكی استخوان مبتلا شوند را تحت آزمایش قرار داد، این افراد شامل كسانی كه تحت درمان با داروهای استروئیدی «كورتون دار» قرار گرفته اند، خانمهای دچار آمنوره و خانمهایی كه به یائسگی زودهنگام دچار شده اند، می باشد.

 

این افراد باید تحت آزمایش تراكم سنجی استخوان قرار بگیرند تا مشخص شود كه آیا باید تحت درمان قرار بگیرند یا خیر.

اندازه گیری تراكم استخوان همچنین در افرادی كه علایم پوكی استخوان را دارند انجام می شود، مثلاً در افرادی كه قدشان كوتاه تر شده یا در رادیوگرافی دیده شده كه استخوانشان نازك شده است.

 

در افرادی كه قبلاً دچار یك یا چند شكستگی شده اند از این آزمایش استفاده می شود تا مشخص گردد كه آیا آن شكستگی ها
به علت پوكی استخوان بوده یا خیر.

پایگاه فرهنگی هنری تکناز