عید نوروز سال 1388
لحظه تحویل سال نوایرانی به وقت تهران٬ ساعت ۱۵ و ۰۳ دقیقه و ۵۸ ثانیه آدینه‌روز٬ سی‌ام اسفندماه ۱۳۸۷ برابر با ۲۲ ربیع‌الاول ۱۴۳۰ هجری قمری و ۲۰ مارس ۲۰۰۹ میلادی بر مبنای طول سال اعتدالی گاهشماری ایرانی می‌باشد.
شورای مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک در تقویم رسمی کشور٬ لحظه تحویل سال را بر مبنای طول سال متغیر ساعت ۱۵ و ۱۳ دقیقه و ۳۹ ثانیه روز جمعه٬ سی‌ام اسفند ۱۳۸۷ اعلام کرده‌است.
تهران جمعه ۰۳:۰۳:۵۸ PM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
لس آنجلس جمعه ۰۴:۳۳:۵۸ AM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
نیویورک جمعه ۰۷:۳۳:۵۸ AM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
شیکاگو جمعه ۰۶:۳۳:۵۸ AM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
استکهلم جمعه ۱۲:۳۳:۵۸ PM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
لندن جمعه ۱۱:۳۳:۵۸ AM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
پاریس جمعه ۱۲:۳۳:۵۸ PM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
برلین جمعه ۱۲:۳۳:۵۸ PM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
سیدنی جمعه ۱۰:۳۳:۵۸ PM ۲۰ مارس ۲۰۰۹
تاریخچه
نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است.
خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران نوروز را جشن میگیرند.
زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب میشود و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است.
منشا و زمان پیدایش نوروز، به درستی معلوم نیست، اما این جشن، قدمتی سه هزار ساله دارد و قدیمی‌ترین آیین ملی در جهان به شمار می رود.
در عده ای از متون کهن ایران ازجمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متون، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است.
ابداع نوروز در شاهنامه، بدین صورت روایت شده است که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان، دستور داد تا در آنجا برای او تختی بگذارند و خودش با تاجی زرین بر روی تخت نشست.
با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان منور شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو نامیدند.
عده ای از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابل نسبت میدهد. بر طبق این روایت‌ها، رواج نوروز در ایران به ۵۳۸ سال قبل از میلاد یعنی زمان حمله کورش به بابل بازمی‌گردد.
همچنین در عده ای از روایت‌ها، از زرتشت به‌عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده است.
اما در اوستا «دست کم در گاتها» نامی از نوروز برده نشده است.
نوروز در زمان هخامنشیان
کوروش دوم، بنیان‌گذار هخامنشیان، نوروز را در سال ۵۳۸ قبل از میلاد، جشن ملی اعلام کرد.
وی در این روز برنامه‌هایی برای ترفیع سربازان، پاکسازی مکان‌های عمومی و منازل شخصی و بخشش محکومان را اجرا می‌نمود.
این آیین‌ها در زمان سایر پادشاهان هخامنشی نیز برگزار می‌شده است. در زمان داریوش یکم، مراسم نوروز در تخت جمشید برگزار می شد.
البته در سنگ‌نوشته‌های به‌جا مانده از دوران هخامنشیان، به‌طور مستقیم اشاره‌ای به برگزاری نوروز نشده است.
اما مطالعات بر روی این سنگ‌نوشته‌ها نشان میدهد که مردم در دوران هخامنشیان با جشن‌های نوروز آشنا بوده‌اند، و هخامنشیان نوروز را با شکوه و عظمت جشن می‌گرفته‌اند.
شواهد نشان میدهد داریوش اول هخامنشی، به مناسبت نوروز در سال ۴۱۶ قبل از میلاد سکه‌ای از جنس طلا ضرب نمود که در یک طرف آن سربازی در حال تیراندازی نشان داده شده است.
در دوران هخامنشی، جشن نوروز در بازه‌ای زمانی بین ۲۱ اسفند تا ۱۹ اردیبهشت برگزار می‌شده است.
نوروز در زمان اشکانیان و ساسانیان
در زمان اشکانیان و ساسانیان نیز نوروز گرامی داشته می شد. در این دوران، جشن‌های متعددی در طول یک سال برگزار می شد که مهمترین انها نوروز و مهرگان بوده است.
برگزاری جشن نوروز در دوران ساسانیان چند روز «دست کم شش روز» طول می‌کشید و به دو دوره نوروز کوچک و نوروز بزرگ تقسیم می شد.
نوروز کوچک یا نوروز عامه پنج روز بود و از اول تا پنجم فروردین گرامی داشته می شد و روز ششم فروردین «خردادروز»، جشن نوروز بزرگ یا نوروز خاصه برپا می‌شد.
در هر یک از روزهای نوروز عامه، طبقه‌ای از طبقات مردم «دهقانان، روحانیان، سپاهیان، پیشه‌وران و اشراف» به دیدار شاه می‌آمدند و شاه به حرف‌های انها گوش می‌داد و برای حل مشکلات آنها دستور صادر می‌کرد.
در روز ششم، شاه حق طبقات مختلف مردم را ادا کرده بود و در این روز، تنها نزدیکان شاه به حضور وی می‌آمدند.
شواهدی وجود دارد که در دوران ساسانی سال‌های کبیسه مراعات نمی‌شده‌است.
بنابراین نوروز هر چهار سال، یک روز از موعد اصلی خود «آغاز برج حمل» عقب میماند و درنتیجه زمان نوروز در این دوران همواره ثابت نبوده و در فصول مختلف سال جاری بوده است.
اردشیر بابکان، موسس سلسله ساسانیان، در سال ۲۳۰ «میلادی» از دولت روم که از وی شکست خورده بود، خواست که نوروز را در این کشور به رسمیت بشناسند.
این درخواست مورد پذیرش سنای روم قرار گرفت و نوروز در قلمرو روم به Lupercal معروف شد.
در دوران ساسانیان، ۲۵ روز قبل از آغاز بهار، در دوازده ستون که از خشت خام برپا می‌کردند، انواع حبوبات و غلات «برنج، گندم، جو، نخود، ارزن، و لوبیا» را می‌کاشتند و تا روز شانزدهم فروردین انها را جمع نمیکردند.
هر کدام از این گیاهان که بارورتر شود، در آن سال محصول بهتری خواهد داد.
در این دوران همچنین متداول بود که در بامداد نوروز، مردم به یکدیگر آب بپاشند. از زمان هرمز اول مرسوم شد که مردم در شب نوروز آتش روشن نمایند. همچنین از زمان هرمز دوم، رسم دادن سکه در نوروز به‌عنوان عیدی متداول شد.
نوروز پس از اسلام
از برگزاری آیین‌های نوروز در زمان امویان نشانه‌ای در دست نیست و در زمان عباسیان نیز به نظر می‌رسد که خلفا گاهی برای پذیرش هدایای مردمی، از نوروز استقبال می‌کرده‌اند.
با روی کار آمدن سلسله‌های سامانیان و آل بویه، جشن نوروز با گستردگی بیشتری برگزار می‌شد.
در دوران سلجوقیان، به دستور جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی تعدادی از منجمان ایرانی از جمله عمر خیام برای اصلاح تقویم ایرانی گرد هم آمدند. این گروه، نوروز را در اول بهار قرار دادند و جایگاه آن را ثابت نمودند.
بر اساس این تقویم که به تقویم جلالی معروف شد، برای ثابت ماندن نوروز در آغاز بهار، مقرر شد که هر چهار سال یک‌بار، تعداد روزهای سال را «به‌جای ۳۶۵ روز»، برابر با ۳۶۶ روز در نظر بگیرند.
طبق این قاعده، می‌‌بایست پس از انجام این کار در ۷ دوره، در دوره هشتم، به جای سال چهارم، بر سال پنجم یک روز بیفزایند. این تقویم از سال ۳۹۲ هجری آغاز شد.
نوروز در دوران صفویان نیز برگزار می شد. در سال ۱۵۹۷ «میلادی»، شاه عباس صفوی مراسم نوروز را در عمارت میدان نقش جهان اصفهان برگزار نمود و این شهر را پایتخت همیشگی ایران اعلام نمود.
نوروز در دوران معاصر
نوروز به‌عنوان یک میراث فرهنگی در دوران معاصر همواره مورد توجه مردم قرار داشته و عموما همه ی ي ساله برگزار می‌شده است.
البته برگزاری جشن نوروز به صورت علنی در عده ای از کشورها توسط عده ای از حکومت‌ها برای مدت‌زمانی ممنوع بوده است.
حکومت شوروی برگزاری جشن نوروز را در عده ای از کشور های آسیای میانه نظیر ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان ممنوع کرده بود و این ممنوعیت تا زمان میخائیل گورباچف تداوم داشت.
با این وجود، مردم این مناطق نوروز را به‌صورت مخفیانه و یا در روستاها جشن می‌گرفته‌اند.
همچنین عده ای از مردم این مناطق برای جلب موافقت مقامات محلی نام دیگری بر روی نوروز می‌گذاشتند؛ به‌طور مثال در تاجیکستان، مردم با اتلاق جشن لاله یا جشن ۸ مارس سعی می‌کردند که آیین‌های نوروز را بدون مخالفت مقامات دولتی به جای آورند.
همچنین در افغانستان، در دوران حکومت طالبان، برگزاری جشن نوروز ممنوع بود و این حکومت تنها تقویم هجری قمری را به رسمیت می‌شناخت.
آیین‌ها
خانه‌تکانی
خانه‌تکانی یکی از آیین‌های نوروزی است که مردم بیشتر مناطقی که نوروز را جشن میگیرند به آن پایبندند.
در این آیین، تمام خانه و وسایل آن در آستانه نوروز گردگیری، شستشو و تمیز می‌شوند. این آیین در کشور های مختلف از جمله ایران، تاجیکستان و افغانستان برگزار میشود.
آتش‌افروزی
رسم افروختن آتش، از زمان‌های کهن در مناطق نوروز متداول شده است.
در ایران و بخش‌هایی از افغانستان، این رسم به صورت روشن کردن آتش در شب آخرین چهارشنبه سال متداول است.
این مراسم چهارشنبه‌سوری نام دارد. پریدن از روی آتش در ایام نوروز در ترکمنستان نیز رایج است.
همچنین رسم افروختن آتش در بامداد نوروز بر پشت بام‌ها در میان عده ای از زرتشتیان «از جمله در عده ای از روستاهای یزد» مرسوم است.
سفره‌های نوروزی
سفره‌های نوروزی یکی از آیین‌های مشترک در مراسم نوروز در میان مردمی است که نوروز را جشن میگیرند.
در بسیاری از نقاط ایران و عده ای از نقاط افغانستان، سفره هفت سین پهن میشود. در این سفره هفت چیز قرار میگیرد که با حرف سین آغاز شده باشد؛ مثل سرکه، سنجد، سمنو، سیب و …
دید و بازدید
دید و بازدید عید یا عید دیدنی یکی از سنت‌های نوروزی است که در بیشتر کشورهایی که آن را جشن میگیرند، متداول است. در عده ای از مناطق، یاد کردن از گذشتگان و حاضر شدن بر مزار آنان در نوروز نیز رایج است.
طبیعت‌گردی
مردم ایران روز سیزدهم فروردین، به مکان‌های طبیعی مانند پارک‌ها، باغ‌ها، جنگل‌ها و ماطق خارج از شهر می‌روند.
این مراسم سیزده‌به‌در نام دارد. از کارهای رایج در این جشن، گره زدن سبزه و گفتن دروغ سیزده است.
مراسم سیزده‌به‌در در مناطق غربی افغانستان ازجمله شهر هرات نیز برگزار میشود.
با وجودی که روز سیزدهم فروردین در کشور افغانستان جزو تعطیلات رسمی نیست، اما مردم این مناطق برای گردش در طبیعت، عملا کسب و کار خود را تعطیل میکنند.
مردم این منطقه همچنین اولین چهارشنبه سال را نیز با گردش در طبیعت سپری میکنند.
پایگاه فرهنگی هنری تکناز
