به دستگاههایی که دارای یک فن، مبدل گرمایشی و سرمایشی هستند، فن کویل گفته میشود. نحوه عملکرد فن کویلها هم به این صورت است که داخل آنها آب سرد یا آب گرم جریان دارد. پس از اینکه جریان هوا بهوسیله فن، روی کویل دمیده میشود، کویل حرارت یا سرمای خود را وارد ساختمان میکند و به این صورت به سیستم تهویه مطبوع کمک میکند.
فنکویلها را میتوان به لحاظ محل نصب، روکار یا توکار بودن، و از لحاظ سرمایش و گرمایش و شکل ساختاری آن تقسیمبندی کرد.
این مدلهای ارائه شده دارای موقعیت نصب زمینی روکار هستند. بیشتر در سالنها و راهروها به دلیل حجم کم و کارایی مطلوب مورد استفاده قرار میگیرند. دریچهٔ خروجی فن کویل زمینی به صورت مورب زن، روبه زن و بالازن طراحی و از این طریق دمای ایجاد شده به فضای اطراف منتقل میکند.
یکی از مدلهای پرکاربرد که در اکثر ساختمانهای اداری یا تجاری مورد استفاده قرار میگیرد نوع سقفی آن میباشد. فن کویلهای سقفی در دو مدل کابین دار و بدون کابین طراحی و ساخته میشوند. و محل نصب و قرارگیری آنها درون سقف به صورت توکار یا روکار میباشد. که تحت عنوان فن کویل سقفی توکار و فن کویل سقفی روکار به کار میرود.
یکی دیگر از انواع فن کویل مدل دیواری آن میباشد. میتوان گفت این سری از سیستمهای تهویه مطبوع شکل ظاهری مانند اسپلیتهای دیواری دارند، و محل قرارگیری آنها روی دیوار در فضای داخلی اتاق میباشد. ظاهر شیک و دکوراتیو این مدل فن کویل مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته و به پرکاربردترین آنها تبدیل شدهاست.
فن کویل کاستی در مدلهای یکطرفه، دو طرفه و چهار طرفه با راندمان و بازدهی بسیار مطلوب تولید و در بازار موجود میباشند. این مدل فن کویل نیز درون سقف جایگذاری میشود. تفاوت آن با مدل داکتی یا همان سقفی در این است که برای نصب مدل کاستی الزاماً سقف باید از نوع کاذب باشد و در سقفهای دیگر امکان نصب و قرارگیری این مدل فن کویل وجود ندارد. به دلیل دسترسی همچنین استفاده بهینه از هوای تأمین شده بهطور عمده دریچههای خروجی را با قابلیت تنظیم دستی یا اتوماتیک طراحی و اجرا میکنند.
این نوع از فن کویلها که معمولاً داخل سقفهای کاذب نصب میشوند بهراحتی میتوانند از طریق کانالکشیهای انجام شده، هوای مطبوع را به داخل محیط هدایت کنند. این کانالها که در نقاط مختلف ساختمان دارای دریچههای هوا هستند، از طریق دریچهها بهراحتی هوای خنک را وارد محیط میکنند. ظرفیت هوادهی فن کویل کانالی بسیار بالا است. به همین خاطر در محیطهایی مانند سالنهای بزرگ، لابی، سینما و… از آنها استفاده میشود.
فن کویلهای دو لوله ای دارای یک لوله برای هدایت هوای گرم از منبع گرما به فضای مورد تهویه مطبوع و دیگری برای هدایت هوای سرد به منبع گرما هستند. این سیستمها بسته به فصل آب گرم یا سرد را تامین میکنند. تنها اشکال این است که آنها نمی توانند همزمان گرم و سرد را ارائه دهند، اما سیستمهای کاملا مقرون به صرفه ای هستند.
از طرف دیگر فن کویلهای چهار لوله دارای دو لوله تغذیه و دو لوله برگشت هستند. هر مدار به طور مستقل عمل میکند، که به آنها اجازه می دهد تا سرمایش و گرمایش را به طور همزمان ایجاد کنند. این نوع فن کویل با سطح بالاتری از راحتی همراه است و اغلب در فضاهای بزرگتر مانند ادارات، بیمارستانها و انبارهای بزرگ یافت می شود. با این حال، هزینه آن بالاتر است.
مشخصات ظاهری یک فن کویل مرغوب
فن کویلها معمولاً به دو صورت مورد استفاده قرار میگیرند. در حالت اول فن کویل فقط حرارت و برودت مورد نیاز را تأمین میکند و هوای تازه توسط هوارسان مرکزی و به وسیلهٔ کانالهای توزیع هوا در سطح محل منتشر میگردد تا تهویه مناسب در محل مورد نظر انجام گیرد. در این حالت میزان بار سرمایی وگرمایی توسط ترموستات بکار رفته در فن کویل و با خاموش و روشن شدن فن تنظیم میگردد. در حالت دوم علاوه بر تأمین حرارت و برودت مورد نیاز، وظیفه تأمین هوای تازه را نیز بعهده دارد. بدین صورت که فن دستگاه، هوای تازه را از طریق دریچه تعبیه شده در پشت فن کویل گرفته و در محل پخش میکند. از محاسن این روش میتوان به کاهش هزینههای مربوط به سیستم هوارسان مرکزی و متعلقات مربوطه اشاره نمود و عدم فیلتراسیون هوای تازه از معایب این روش میباشد.
فن کویل ها خود به تنهایی قادر به ایجاد سرمایش و گرمایش نیستند، بلکه باید از طریق دیگ (بویلر) و چیلر (مینی چیلر)، گرمایش وسرمایش محیط را فراهم کنند.