مساله تنها حذف یک واژه نیست

جواد توکلی مشاور وزیر راه در بازسازی جاده پارک ملی گلستان، در جریان بازدید گروه کارشناسی و دادستان استان از پارک ملی گلستان، فقط از یک واژه استفاده می کرد؛ واژه یی که شاید اگر بسیاری از مسوولان و مدیران اجرایی کشور و استان نسبت به معنای آن آگاهی داشتند، هرگز سر پارک ملی گلستان آن نمی آمد که امروز آمده است.

 

«پارک گلستان» یا «جنگل گلستان»؛

این بود کلمه یی که آن روز، توکلی بارها آن را تکرار کرد و البته همه ما قبلاً نیز این واژه را فراوان از زبان ایشان و دیگر مسوولان کشور و استان و حتی در نامه های رسمی وزارت راه و ترابری شنیده و دیده ایم.

 

شاید در نگاه اول از خود بپرسید

«مگر حذف یک کلمه چه مساله یی ایجاد می کند که درباره اش این همه حساسیت وجود دارد؟

 

و اگر واژه «ملی» را به دنبال کلمه پارک گلستان، بر زبان جاری نکنیم چه اتفاقی می افتد؟،»

خوب یا بد، واژه ها بار معنایی – حقوقی خاص خود را دارند و بی توجهی به این بار و معنای خاص، در بسیاری مواقع حادثه ساز و فاجعه آفرین خواهد شد.

 

مثلاً «پارک ملی» که موضوع این یادداشت است از همین قسم است.

در تعاریف علمی و حقوقی داخلی و نیز بین المللی، عنوان پارک به جایی اطلاق می شود که مکان تفریح است و نقش تفرجگاهی آن، از دیگر نقش هایش پررنگ تر است.

 

جایی که همه افراد یا خانواده ها، با هدف استفاده از طبیعت و زیبایی های آن، استفاده از نور، سکوت، سایه، درخت، چمن، آب نما و اکسیژن و نیز طراوت آفتاب یک ظهر دل انگیز پاییزی یا خنکای سایه در عصرهای کشنده یک تابستان به آنجا می روند و از امکانات و پدیده های موجود در آن استفاده می کنند.

 

هر چند استفاده از پارک نیز دارای قواعدی است که متاسفانه از سوی شهروندان رعایت نمی شود که معمولاً پس از روزهای تعطیل یا تعطیلات چند روزه به راحتی قابل مشاهده است.

اما با این همه، قواعد پارک های ملی از نوعی دیگر است؛

قواعدی که در تمام کشورهای جهان، مو به مو و با دقت، بدون سهل انگاری و اغماض درباره همه افراد حقوقی و حقیقی اجرا می شود و همگان در برابر این قوانین، خود را ملزم به تبعیت و رعایت می دانند.

● تفاوت پارک ملی با پارک

بر اساس قوانین بین المللی و داخلی و قواعدی که از سوی سازمان جهانی حفاظت (آی یو سی ان) تدوین شده است، «پارک ملی» به مکانی گفته می شود که با هدف حفظ حالت طبیعی و اولیه منابع و اکوسیستم های طبیعی کشورها، طی قرون و اعصار مختلف، تحت مراقبت قرار می گیرد.

 

بر همین اساس ورود و خروج افراد، حتی محققان و پژوهشگران و همچنین علاقه مندانی که مایلند از پارک های ملی دیدن کنند کاملاً تحت نظارت و کنترل سازمان یا وزارتخانه های محیط زیست این کشورها است.

شاید عجیب به نظر بیاید که در اغلب کشورها، برای رفتن به داخل این پارک ها، فهرستی وجود دارد که افراد پس از ثبت نام، سال ها در انتظار رسیدن نوبت برای رفتن به داخل پارک ملی به سر می برند.

 

خاطرم هست دکتر اسماعیل کهرم استاد دانشگاه های ایران و انگلیس از فهرستی نام می برد که برای رفتن به داخل پارک ملی «یلو استون»، در آن ثبت نام کرد و نزدیک به یک دهه انتظار کشید تا دو شبانه روز را در این پارک ملی – آن هم به عنوان محقق محیط زیست و به همراه یک تیم دانشگاهی – تردد کند یا تمهیداتی از قبیل ساخت پل های چوبی ساده و بسیار کوچک، در ارتفاع ۴۰ ، ۵۰ سانتی متری زمین، با این هدف که گردشگران، پایشان را روی علف های پارک ملی نگذارند و به آن صدمه نزنند.

 

حال مقایسه کنید اینها را با پارک های ملی کشور ما از جمله «پارک ملی گلستان» که در آن همه کاری می توان انجام داد.

علاوه بر صدها مسافری که هر روزه از جاده تهران- مشهد می گذرند و اغلب شان علاوه بر تردد، ساعاتی را در این پارک ملی اتراق و استراحت می کنند که خود، صدمات خاص خود را دارد که مربوط به وجود جاده ترانزیت در قلب پارکی ملی و بین المللی است راهسازی چندساله که راه را برای ورود ماشین آلات سنگین، کارگاه شن و ماسه در دل پارک ملی، ساخت مقر اسکان پرسنل پیمانکار پارک ملی و صدالبته کامیون هایی که گاه به بهانه هایی از این دست، پر از چوب جنگلی می شوند و پنهان از چشم ماموران، به خارج از جنگل هدایت می شوند.

 

به تمام اینها انواع آلودگی های صوتی و فاضلابی این کارگاه ها و عملیات و ده ها مورد آسیب جدی دیگر را اضافه کنید.

حال شما قضاوت کنید آیا با این همه، می توان در برابر حذف یک واژه مهم، که بار حقوقی خاص خود را دارد و طبق قوانین بین المللی، بودن یا نبودن آن می تواند بسیاری از قواعد را تحت الشعاع قرار دهد، بی تفاوت بود؟

 

از سوی دیگر باید گفت با کمال تاسف حذف واژه ملی، تنها در لفظ رخ نمی دهد که اساساً در اذهان و نگرش اغلب مدیران اجرایی کشور وجود دارد و در نهایت، سر از طرح ها و پروژه هایی درمی آورد که پدر ارزشمندترین، باقدمت ترین و نایاب ترین ثروت های طبیعی ایران را درآورده اند. طرح هایی که با عناوین مثبت و البته دهان پرکنی مثل «ترمیم و تعمیرجاده»، «ساماندهی رودخانه»، «ایجاد امنیت جاده یی» و… صورت می گیرد و با حذف واژه های به ظاهر بی ارزش و بی رنگ کردن بار حقوقی آنها، مجوز انجام انواع تخلف ها را برای شهروندان، پیمانکاران و حتی مدیران اجرایی صادر می کند.

پایگاه فرهنگی هنری تکناز