یاد قرآن در اشعار شاعران فارسی زبان

قرآن ، این چشمه سار زلال ، در سیر زمان منشا پیدایش علوم بسیاری در تمدن با شكوه اسلام شده و از آن جمله در آثار ادبی فارسی – شعر و نثر – انعكاسی گسترده داشته است . گاه شاعران فارسی زبان از

A«قرآن A» در اشعار خود یاد می كنند.

چنان كه A«ناصر خسرو قبادیانی A» بارها بدین نام مبارك اشاره كرده و به A«حافظ A» بودن خود نیز اشارتی دارد و گوید:

تا در دلم قرآن مبارك قرار یافت پربركت است وخیر،دل ازخیروبركتش

منت خدای را كه نكرده است منتی پشتم به زیر بار مگر فضل و منتش

و نیز می گوید:

قرآن را به پیغمبرت ناورید

مقرم به مرگ و به حشر و حساب مگر جبرئیل آن مبارك سفیر

كتابت ز بر دارم اندر ضمیر

سنائی غزنوی نیز در بسیار جاها از قرآن گفته است كه كوتاهتر و جامعتر از همه ی ي ي ي بیت معروف اوست :

اول و آخر قرآن ز چه A«باA» آمد و A«سین A» یعنی اندر ره دین ، رهبر تو قرآن بس

از كمال الدین اسماعیل شاعر بزرگ قرن هفتم هجری نیز به یك بیت بسنده می كنیم :

رسنی محكم است قرآنت خویشتن را بدان رسن در بند

از سر خیل عارفان و حافظان قرآن ، شمس الدین محمد حافظ شاعر بزرگ قرن هشتم هجری نیز سخنی نقل كنیم :

عشقت رسد به فریاد ار خود به سان حافظ قرآن ز بر بخوانی در چارده روایت

سخنی هم از محمد بن حسام خوسفی شاعر شیعی قرن هشتم و اوایل قرن نهم هجری كه با قرآن انس فراوان داشته و قرآنهای زیادی را با خط خوش نوشته است ، می آوریم :

تطهیر اهل بیت به قرآن مبین است آخر ببین كه پایه این منزلت كراست

و از سخن دلنشین اقبال لاهوری كه نیز مانند ابن حسام و بسیاری از شاعران دیگر با قرآن مؤانست زیاد داشته است یاد كنیم كه گوید:

فاش گویم انچه در دل مضمر است

چون كه در جان رفت ، جان دیگر شود

از یك آیینی مسلمان زنده است این كتابی نیست چیزی دیگر است

جان چو دیگر شد، جهان دیگر شود

پیكر ملت ز قرآن زنده است

زمانی نیز شاعران ، آیات مباركات قرآن را در اشعار خود درج و اشارات و تلمیحاتی را كه مورد نظر آنان است بیان می كنند. این نوع بهره وری از قرآن كریم از اندازه فزون است و مصححان دواوین شاعران و استادان

رنج فهرست كردن آیات را بر خود هموار كرده و در تعلیقات دیوانها آورده اند.

در این جا به نقل مواردی اندك – به جهت نمونه – اكتفا می كنیم :

عثمان مختاری غزنوی از قصیده سرایان فصیح قرن پنجم و ششم هجری ، در دیوان خود به مناسبتهایی از آیات قرآن سود جسته است ؛ از جمله در وصف ممدوح خود می‌گوید:

نشان رفقش یحی العظام و هی رمیم

مبشران فلك بانگ بر زمان زدند نتیجة سخطش كل من علیها فان

كه بر ملوك بخوان كل من علیها فان

امیر معزی هم در دیوان خود آورده است :

بر آن زمین كه قرار است دشمنان تو را نوشت دست اجل كل من علیها فان

برگرفته از گلستان قرآن

پایگاه فرهنگی هنری تکناز