سکته مغزی چیست؟ انواع و علت آن

سکته مغزی

در اغلب موارد سکته مغزی از مشکلات ایجاد شده در رگ‌های خونی داخل یا خارج مغز ناشی می‌شود. پلاک‌هایی که از کلسترول، کلسیم، چربی و مواد دیگر تشکیل شده‌اند در دیواره‌ی رگ تجمع پیدا می‌کنند و موجب تصلب شرایین می‌شوند.

ابتلا به تصلب شرایین موجب می‌شود که احتمال تشکیل لخته خون در رگ زیاد شود و این لخته خون می‌تواند رگ را مسدود کند. همچنین مممکن است لخته خون تشکیل شده در رگ‌های بزرگ‌تر در درون رگ حرکت کند و سپس کمی جلوتر، رگ‌های کوچکتری که در مغز قرار دارند را مسدود کند.

البته این پلاک‌ها ممکن است در رگ‌های داخل مغز نیز تشکیل شوند. در موارد خاصی نیز، رگ‌هایی که دیواره آنها ضعیف شده است، پاره می‌شوند و خونریزی مغزی رخ می‌دهد.

متخصص مغز و اعصاب می‌تواند با معاینه شما و ارزیابی وضعیتتان، میزان ریسک بروز سکته مغزی در شما را تعیین کند و سپس به شما کمک کند که عوامل خطری که موجب افزایش احتمال بروز سکته مغزی می‌شوند را کنترل کنید.

بسیار مهم است که شما به طور منظم برای چکاپ به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا هرگونه مشکلی، قبل از این که جدی و خطرناک شود، به موقع تشخیص داده شود. در صورتی که هر گونه علائمی داشته اید، آن را برای پزشک شرح دهید.

زمانی که خون کافی به سلول‌های مغزی نرسد، سکته مغزی رخ می‌دهد. علائم سکته‌ مغزی (مانند عدم حرکت پذیری دست و پا یا لکنت زبان) نشان دهنده‌ی وضعیت اورژانسی هستند چرا که بدون انجام درمان‌های به هنگام، سلول‌هایی از مغز که به خوبی تغذیه نشده اند، دچار آسیب می‌شوند یا از بین می‌روند و در نتیجه آسیب‌های مغزی، ناتوانی‌های جدی و حتی مرگ ممکن است رخ دهد.

بسیار مهم است که علائم سکته مغزی به خوبی کنترل شده و مراقبت‌های پزشکی لازم به سرعت انجام شوند. اگر تا به حال دچار سکته مغزی شده‌اید و یا هر یک از علائم هشدار دهنده آن را داشته‌اید بسیار مهم است که به صورت منظم به مراجعه کنید تا علت بروز این علائم در شما مشخص شده و روش درمانی مناسب اعمال شود.

برای دریافت مشاوره توسط بهترین متخصص مغز و اعصاب  دکتر حمیدرضا رخصت یزدی با  شماره تلفن های ۰۲۱۶۶۹۲۸۳۴۰ | ۰۹۰۲۶۶۹۲۸۸۸  و یا سایت http://www.rokhsatyazdi.com تماس حاصل فرمایید.

انواع سکته مغزی به تفکیک

سکته‌ مغزی دارای سه نوع اصلی است: سکته‌ ایسکمیک گذرا، سکته‌ ایسکمیک و سکته‌ هموراژیک.

سکته‌ مغزی ایسکمیک گذرا: پزشکان به سکته‌ مغزی ایسکمیک گذرا، همچنین سکته‌ جزیی یا سکته‌ هشدار دهنده نیز می‌گویند. علت بروز این سکته، لخته‌ی خونی است که تنها به طور موقتی جریان خون را مسدود کرده است. انسداد رگ و علائم سکته مغزی تنها برای مدت زمان کوتاهی هستند.

سکته‌ مغزی ایسکمیک: سکته‌ مغزی ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خونی موجب انسداد کامل جریان خون به یک قسمت از مغز می‌شود. تشکیل لخته‌ی خون معمولا ناشی از تصلب شرایین است. منظور از تصلب شرایین تجمع رسوبات چربی در جداره داخلی رگ‌های خونی است. بخشی از این پلاک‌ها ممکن است از دیواره رگ جدا شوند و جریان خون به مغز را مختل کنند.

در واقع پروسه‌ی بروز سکته‌ مغزی مشابه با سکته‌ قلبی است. سکته‌ مغزی ایسکمیک در صورتی که بر اثر لخته خون ایجاد شده باشد، سکته‌ آمبولیک و در صورتی که بر اثر حرکت کردن پلاک‌ها ایجاد شده باشد سکته‌ ترومبوتیک نامیده می‌شود.

سکته‌ مغزی هموراژیک: سکته‌ هموراژیک زمانی ایجاد می‌شود که یکی از رگ‌های خونی در مغز پاره می‌شود و خونریزی مغزی رخ می‌دهد و خون در بافت‌های مجاور رگ نفوذ می‌کند.

سکته‌ هموراژیک دارای دو نوع است، نوع اول بر اثر آنوریسم مغزی رخ می‌دهد. آنوریسم بخشی از رگ خونی مغزی است که جداره‌ی آن نازک و ضعیف شده است و در نتیجه این بخش از رگ حالت برآمده و بالون مانند پیدا کرده است که ممکن است پاره شود.

نوع دیگر سکته‌ هموراژیک، بر اثر ناهنجاری وریدی است که در آن برخی رگ‌های خونی به طور غیرعادی در مغز تشکیل می‌شوند که ممکن است پاره شوند.

عوامل موثر در ایجاد سکته مغزی

بیماری‌هایی که احتمال بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

سابقه سکته‌ مغزی در گذشته (سکته مغزی ایسکمیک گذرا)

فشار خون بالا

دیابت

بیماری قلبی

عوامل خطر قابل کنترل عبارتند از:

سیگار کشیدن

چاقی و بالا بودن سطح لیپید و کلسترول خون

بی تحرکی

سایر عوامل غیر قابل کنترل عبارتند از:

بالا بودن سن (سکته مغزی در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر شایع است)

عوامل ارثی

علائم سکته مغزی

سکته‌های مغزی با نوع مختلف، علائم مشابهی ایجاد می‌کنند چرا که همه‌ی آنها موجب اختلال در خونرسانی به سلول‌های مغزی می‌شوند. تنها راه برای تشخیص نوع سکته‌ مغزی مراجعه به پزشک و انجام روش‌های تشخیصی پیشرفته است. علائم سکته مغزی عبارتند از:

ضعف ناگهانی یا بیحسی در صورت، بازو یا پا خصوصا در یک طرف از بدن

احساس گیجی ناگهانی، مشکل در صحبت کردن و یا فهمیدن صحبت‌های دیگران

بروز مشکل ناگهانی در بینایی یک یا هر دو چشم

مشکل ناگهانی در راه رفتن، احساس سرگیجه، از دست دادن تعادل و یا عدم هماهنگی اعضای بدن

سردرد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص

بیشتر بدانیم: علت و درمان انسداد مغزی

تشخیص سکته مغزی

اولین قدم در تشخیص سکته‌ مغزی این است که تعیین شود بیمار دچار سکته مغزی هموراژیک شده است یا ایسکمیک تا بتوان درمان‌های مناسب را انجام داد. روش‌های تشخیصی به کار رفته بدین منظور عبارتند از:

سی تی اسکن از سر

اسکن ام آر آی از سر

برای تشخیص نوع، محل بروز و علت سکته‌ مغزی از روش‌های زیر کمک گرفته می‌شود:

آزمایش خون

نوار مغزی

سونوگرافی کاروتیدی، سونوگرافی داپلر

 آنژیوگرافی مغزی، آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است که با کمک تصاویر رادیولوژی یا ام آر آی یا سی تی اسکن انجام می‌شود. در برخی موارد از ماده کنتراست رنگی برای بهبود تصاویر نیز استفاده می‌شود. انجام آنژیوگرافی مغزی به تشخیص اختلالاتی مانند وجود لخته خون در رگ‌ها یا باریک شدن رگ (تصلب شرایین) کمک می‌کند.

بیشتر بدانیم: سونوگرافی داپلر عروق مغزی

درمان سکته مغزی

درمان‌های اورژانسی سکته‌ مغزی به نوع سکته‌ی مغزی و علت اصلی بروز آن بستگی دارد. سکته‌های مغزی ایسکمیک با متدهایی درمان می‌شوند که برای حل شدن لخته خون (یا رد شدن آن) در مغز طراحی شده اند.

اما در سکته‌ها‌ی مغزی هموراژیک سعی می‌شود که خونریزی در مغز متوف شود، فشار خون بیمار کنترل شود و تورم مغزی کاهش داده شود. درمان سکته‌ مغزی هموراژیک پیچیده تر و مشکل تر است.

آسپرین

آسپرین یکی از انواع داروهای ضد تشکیل لخته خون است. داروهایی مانند آسپرین از به هم چسبیدن اجزای خون به یکدیگر و تشکیل لخته خون جلوگیری می‌کنند و بنابراین در پیشگیری از بروز سکته مغزی ایسکمیک موثر هستند.

برای افرادی که قبلا سابقه ابتلا به سکته ایسکمیک گذرا را داشته‌اند ممکن است پزشک داروی آسپرین را تجویز کند. پزشک داروی کورتیزون یا داروی بیحس کننده دیگری را در فضای اطراف طناب نخاعی (فضای اپیدورال) تزریق کند. کورتیزون موجب کاهش التهاب در اطراف عصب‌ها می‌شود اما تاثرات تسکین‌دهنده‌ی دارو معمولا کمتر از چند ماه ادامه دارد.

فعال کننده پلاسمینوژن بافتی

داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA برای درمان سکته‌ مغزی ایسکمیک کاربرد دارند. این دارو از طریق ورید بازویی به بیمار تزریق می‌شود و باعث حل شدن لخته‌های خون و بهبود جریان خون در نواحی از مغز که با لخته خون مسدود شده اند، می‌شود. داروی TPA در صورتی موثر است که طی سه ساعت بعد از سکته‌ی مغزی تزریق شود.

جراحی و درمان‌های عروقی داخل جمجمه

جراحی آندوواسکولار یا آنژیوپلاستی مغز یک جراحی بسته است که برای بهبود جریان خون در رگ‌های مغزی انجام می‌شود. در این روش که لوله لاریک (کاتتر) وارد رگ‌های خونی بدن و سپس وارد رگ‌های مغزی می‌شود. حرکت کاتتر در بدن توسط تصاویر رادیولوژی دیده می‌شود. زمانی که کاتتر به محل مورد نظر رسید ممکن است عمل‌های زیر انجام شوند:

تزریق دارو برای حل شدن لخته خون

استفاده از وسایل مکانیکی مخصوص برای برداشتن لخته‌های خون یا پلاک در رگ‌های مغزی

استفاده از وسایلی مانند بالون برای باز کردن رگ‌های خونی که بسیار باریک شده اند و جریان خون به خوبی از آنها عبور نمی‌کند.

همچنین ممکن است از استنت یا لوله‌های کوچک برای باز نگه داشتن رگ استفاده شود.

در این جراحی یک کاتتر به سمت قسمت مسدود در رگ هدایت می‌شود و

سپس بالون کوچکی که در کاتتر قرار دارد وارد رگ می‌شود و ین بالون باز می‌شود تا رگ را گشاد کند.

سپس یک توری سیمی به نام استنت در دیواره رگ قرار داده می‌شود تا رگ همچنان باز بماند.

استفاده از سیم پیچ‌های کوچک برای ترمیم رگ‌های آنوریسمی که پاره شده‌اند.

برای دریافت مشاوره توسط بهترین متخصص مغز و اعصاب  دکتر حمیدرضا رخصت یزدی با  شماره تلفن های ۰۲۱۶۶۹۲۸۳۴۰ | ۰۹۰۲۶۶۹۲۸۸۸  و یا سایت www.rokhsatyazdi.com تماس حاصل فرمایید.