چراPESA انجام می دهیم؟

آسپیراسیون اسپرم از اپیدیدیم (PESA) یکی از روش‌های پزشکی است که در درمان ناباروری مردان به کار می‌رود. این روش برای استخراج اسپرم از اپیدیدیم، قسمتی از دستگاه تناسلی مردانه که اسپرم در آن ذخیره می‌شود، انجام می‌گیرد. در این مقاله، به تشریح فرآیند، کاربردها، مزایا و معایب این روش پرداخته خواهد شد.

PESA چیست؟

PESA (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration) به معنی آسپیراسیون یا کشیدن اسپرم از اپیدیدیم به روش پرکوتانئوس است. در این روش، از طریق سوزن‌های نازک و با استفاده از یک دستگاه سونوگرافی، اسپرم‌ها از اپیدیدیم استخراج می‌شوند. این روش به ویژه در مواقعی که تولید اسپرم در بیضه‌ها وجود دارد اما در اپیدیدیم (که جایی است که اسپرم‌ها در آن ذخیره و بالغ می‌شوند) مشکلاتی برای خروج یا انتقال اسپرم به خارج از بدن وجود دارد، مفید است.

 

اپیدیدیم چگونه عمل می کند؟

اپیدیدیم یک لوله پیچیده و دمای پایین است که بر روی سطح بیضه‌ها قرار دارد. اسپرم‌ها در بیضه‌ها تولید می‌شوند و سپس به اپیدیدیم منتقل می‌شوند، جایی که فرآیند بلوغ اسپرم و ذخیره آن‌ها به انجام می‌رسد. اسپرم‌ها پس از بلوغ در اپیدیدیم آماده آزاد شدن به مجرای دفرانسیول و انتقال به مایع منی هستند.

گاهی اوقات به دلایلی مانند انسداد مجرای دفرانسیول، آسیب به بیضه‌ها، یا مشکلات ژنتیکی، اسپرم‌ها قادر به حرکت از اپیدیدیم به خارج از بدن نیستند. در این موارد، روش PESA می‌تواند راه ‌حلی برای استخراج اسپرم به شمار رود.

دلیل انجام PESA چیست؟

PESA معمولاً برای درمان ناباروری مردان در شرایط زیر انجام می‌شود:

1. انسداد مجرای دفرانسیول: برخی از مردان به دلیل انسداد در مجرای دفرانسیول (که اسپرم‌ها را از اپیدیدیم به پیشابراه منتقل می‌کند)، قادر به انزال طبیعی نیستند.
2. ناباروری ناشی از مشکلات بیضه‌ها: در برخی موارد، مردانی که به دلیل مشکلات در بیضه‌ها قادر به تولید اسپرم طبیعی هستند، می‌توانند از PESA بهره‌برداری کنند.
3. مشکلات ژنتیکی: در برخی از اختلالات ژنتیکی، تولید اسپرم وجود دارد اما حرکت آن مختل است. در این موارد، استخراج اسپرم از اپیدیدیم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
4. مردانی که به طور طبیعی اسپرم تولید می‌کنند، اما انزال ندارند: مردانی که به دلیل مشکلات عصبی یا جراحی‌های قبلی (مانند وازکتومی) قادر به انزال نیستند، می‌توانند از این روش برای استخراج اسپرم استفاده کنند.

 

روش انجام PESA چگونه است؟

فرآیند PESA به طور عمومی به صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. مراحل انجام آن به شرح زیر است:

1. آماده‌سازی بیمار: بیمار باید از لحاظ جسمی آمادگی انجام این روش را داشته باشد. پزشک باید اطلاعات دقیق در مورد تاریخچه پزشکی و علل ناباروری بیمار بدست آورد.
2. بی‌حسی موضعی: در طی عمل، ناحیه‌ای که نیاز به آسپیراسیون دارد، بی‌حس می‌شود تا بیمار دردی احساس نکند.
3. استفاده از سوزن نازک: پزشک از یک سوزن بسیار نازک برای استخراج اسپرم از اپیدیدیم استفاده می‌کند. این سوزن از طریق پوست و با هدایت دستگاه سونوگرافی وارد می‌شود.
4. مجموعه اسپرم‌ها: پس از کشیدن مایع از اپیدیدیم، اسپرم‌ها به دقت بررسی شده و در صورت مناسب بودن، می‌توانند برای لقاح مصنوعی استفاده شوند.
5. انتقال به آزمایشگاه: اسپرم‌های استخراج شده به آزمایشگاه منتقل می‌شوند، جایی که می‌توانند در فرآیندهایی مانند ICSI (Intracytoplasmic Sperm Injection) برای باروری تخمک استفاده شوند.

 

مزایای PESA

روش PESA (آسپیراسیون اسپرم از اپیدیدیم) به عنوان یک تکنیک درمانی برای مردان با مشکلات ناباروری، مزایای زیادی دارد که آن را به یک گزینه محبوب در درمان‌های ناباروری تبدیل کرده است. در اینجا به برخی از مهم‌ترین مزایای این روش پرداخته می‌شود:

1. کم‌تهاجمی بودن: یکی از بزرگ‌ترین مزایای PESA این است که این روش نیازی به جراحی باز ندارد. پزشک با استفاده از یک سوزن نازک و تحت بی‌حسی موضعی اسپرم‌ها را از اپیدیدیم استخراج می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که خطرات و عوارض جراحی مانند عفونت یا خونریزی به طور چشمگیری کاهش یابد.
2. سرپایی بودن: این روش به صورت سرپایی و بدون نیاز به بستری شدن در بیمارستان انجام می‌شود. بیمار پس از انجام عمل می‌تواند بلافاصله به خانه بازگردد و نیازی به استراحت طولانی ندارد. این امر باعث کاهش استرس و هزینه‌های درمانی برای بیمار می‌شود.
3. زمان کوتاه انجام عمل: PESA یک روش سریع است که معمولاً کمتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. این ویژگی به ویژه برای افرادی که زمان کمی دارند یا نمی‌خواهند درگیر یک فرآیند درمانی طولانی‌مدت شوند، مفید است.
4. مناسب برای انسداد مجرای دفرانسیول: مردانی که به دلیل انسداد مجرای دفرانسیول قادر به انزال طبیعی یا انتقال اسپرم به مایع منی نیستند، می‌توانند از PESA استفاده کنند. در این موارد، روش PESA به استخراج اسپرم از اپیدیدیم کمک می‌کند، جایی که اسپرم‌ها هنوز به درستی ذخیره و بالغ شده‌اند.
5. کاهش آسیب به بافت بیضه: در مقایسه با روش‌های دیگر مانند TESE (استخراج اسپرم از بیضه)، PESA آسیب کمتری به بافت‌های بیضه وارد می‌کند. در روش‌های جراحی باز، احتمال آسیب به بافت‌های بیضه و کاهش کیفیت اسپرم وجود دارد، اما PESA خطر آسیب به بافت‌های بیضه را کاهش می‌دهد.
6. کمترین درد و ناراحتی: به دلیل استفاده از بی‌حسی موضعی و این که عمل کم‌تهاجمی است، بیماران درد و ناراحتی کمتری احساس می‌کنند. در بسیاری از موارد، بیمار بلافاصله پس از عمل می‌تواند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.
7. قابلیت تکرار: در صورتی که نیاز به استخراج اسپرم‌های بیشتر باشد، این روش می‌تواند به دفعات تکرار شود. این ویژگی در صورتی که بیمار نیاز به استخراج اسپرم‌های بیشتری داشته باشد، به عنوان یک مزیت مهم محسوب می‌شود.
8. کمک به تکنیک‌های باروری مانند ICSI: اسپرم‌های استخراج‌شده با روش PESA برای استفاده در روش‌های پیشرفته باروری مانند ICSI (تزریق اسپرم به داخل تخمک) مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش به مردانی که مشکلات جدی در حرکت اسپرم دارند، کمک می‌کند تا بتوانند از روش‌های باروری موثر بهره‌مند شوند.

 

معایب PESA

روش PESA (آسپیراسیون اسپرم از اپیدیدیم) در حالی که مزایای زیادی دارد، اما مانند هر روش پزشکی دیگری معایب و چالش‌هایی نیز به همراه دارد. در اینجا به برخی از معایب این روش پرداخته می‌شود:

1. عدم موفقیت در برخی موارد: در صورتی که اپیدیدیم فاقد اسپرم سالم باشد، روش PESA ممکن است ناکارآمد باشد. این مشکل ممکن است در افرادی که تولید اسپرم در بیضه به طور کامل متوقف شده یا آسیب دیده است، مشاهده شود. در این شرایط، استخراج اسپرم از اپیدیدیم غیرممکن می‌شود.
2. آسیب احتمالی به اپیدیدیم: یکی از معایب این روش این است که ورود سوزن به اپیدیدیم می‌تواند موجب آسیب یا التهاب در این ناحیه شود. در برخی موارد، این آسیب‌ها می‌توانند باعث مشکلات طولانی‌مدت یا درد در ناحیه تناسلی شوند.
3. امکان خونریزی یا هماتوم: مانند هر فرآیند پزشکی دیگر، احتمال خونریزی یا ایجاد هماتوم (جمع شدن خون زیر پوست) در محل ورود سوزن وجود دارد. هرچند این مشکل معمولاً موقتی است، اما ممکن است برای برخی از بیماران ناراحتی‌هایی به دنبال داشته باشد.
4. نیاز به لقاح آزمایشگاهی: اسپرم‌های استخراج‌شده با روش PESA معمولاً توانایی حرکت طبیعی ندارند و به همین دلیل نیاز به استفاده از تکنیک‌های پیشرفته باروری مانند ICSI (تزریق اسپرم به تخمک) دارند. این موضوع می‌تواند هزینه‌های درمانی را افزایش دهد و پیچیدگی‌های بیشتری به روند درمان اضافه کند.
5. عدم کاربرد در برخی موارد ناباروری مردانه: در مواردی که مرد از نظر ژنتیکی یا به دلیل آسیب‌های شدید به بیضه‌ها، توانایی تولید اسپرم سالم را ندارد، PESA نمی‌تواند راه‌حل مناسبی باشد. این روش تنها زمانی مؤثر است که اسپرم‌ها در اپیدیدیم ذخیره شده و سالم باشند.
6. احتمال نیاز به روش‌های تکمیلی: اگر PESA به دلیل عدم وجود اسپرم یا مشکلات دیگر موفقیت‌آمیز نباشد، ممکن است به روش‌های دیگری مانند TESE (استخراج اسپرم از بیضه) نیاز باشد. این امر می‌تواند روند درمان را طولانی‌تر و پرهزینه‌تر کند.
7. میزان موفقیت وابسته به شرایط بیمار: موفقیت PESA به شدت به وضعیت اسپرم‌ها و سلامت اپیدیدیم بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است حتی پس از انجام روش، نتایج مطلوبی به دست نیاید. علاوه بر این، این روش تنها در شرایط خاصی مؤثر است و ممکن است در برخی از بیماران جوابگو نباشد.

نتیجه PESA موفقیت آمیز است؟

تست PESA در بسیاری از موارد نتایج خوبی داشته و بسیاری از مردانی که قبلاً گزینه‌های محدودی برای درمان ناباروری داشتند، اکنون با استفاده از این روش قادر به پدر شدن هستند. همچنین پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیک در زمینه استخراج و حفظ اسپرم، به بهبود کیفیت و موفقیت این روش کمک کرده است.

در آینده، استفاده از تکنیک‌های نوآورانه ‌تر برای بهبود نتایج PESA و کاهش عوارض احتمالی آن، می‌تواند نقش مهم‌تری در درمان ناباروری مردان ایفا کند. استفاده از فناوری‌های دقیق‌تر، همچون لیزر یا روش‌های بیولوژیکی برای حفظ اسپرم‌ها، می‌تواند گزینه‌های درمانی گسترده‌تری را در اختیار متخصصان و بیماران قرار دهد.