سید جمال الدین اسدآبادی همدانی

 

سید جمال الدین اسدآبادی همدانی از بزرگترین مصلحان و بیدارگران در جهان اسلام است كه بعد از گذشت نزدیك به ۱۱۵ سال از شهادت مظلومانه اش در گوشه زندان جور حكومت عثمانی ، نامش زنده است و افكارش جاوید.
این مجاهد بزرگ در طول زندگی اش شاگردان بسیاری پروش داد ولی به دلیل عدم تشكیل خانواده و ازدواج نكردن ، فرزند و یادگاری برجای نگذاشت . شهید مرتضی مطهری در مورد سید جمال الدین اسدآبادی چنین عنوان می كند: سید جمال هر كار ممكن را برای درمان درد های جامعه انجام داد.مانند مسافرت ها،تماس ها،سخنرانی ها،نشر كتاب ومجلات،تشكیل حزب و جمعیت و حتی ورود و خدمت در ارتش بهره جست.در عمر 60 ساله خود(1314-1254 ه.ق )ازدواج نكرد و تشكیل عائله نداد زیرا با وضع غیر ثابتی كه داشت و هر زمانی در كشوری به سر می برد و گاهی در تحصن یا تبعید یا تحت نظر بود،نمی توانست مسئولیت تشكیل خانواده را برعهده بگیرد.

 

سید ابوالقاسم انجوی شیرازی

سیدابوالقاسم انجوی شیرازی پژوهشگر و نویسنده معاصر در سال 1300 ش. در شیراز به دنیا آمد. تحصیلات مقدماتی خود را در مدارس علمیه تهران و مشهد آغاز كرد ، سپس به تهران رفت و در دبیرستان دارایی تحصیلات خود را پی گرفت. او تا مقطع لیسانس ادامه تحصیل داد ، سپس در سال 1329 به سوییس رفت و تحصیلات خود را در رشته علوم سیاسی و اجتماعی در ژنو تكمیل نمود. بعد از شهریور 1320 و سقوط رضا شاه ، استاد انجوی به فعالیت های سیاسی روی آورد و از حدود سال 1322 نیز فعالیت های مطبوعاتی خود را آغاز كرد. استاد انجوی شیرازی از چهل سالگی به كار گردآوری اسناد و حفظ و نگهداری روایات و میراث فرهنگی مردم پرداخت. . استاد انجوی شیرازی در شهریور 1372 ، در تهران درگذشت و در گورستان ابن بابویه به خاك سپرده شد.وی هرگز ازدواج نكرد اما دوستان زیادی داشت. وی از آخرین دوستان صادق هدایت بود.

 

میرزا ابوالحسن جلوه

 

فرخی یزدی

محمد فرخی یزدی شاعر مبارز معاصر در سال ۱۲۶۷ شمسی مصادف با ۱۳۰۶ه.ق در یزد چشم به جهان گشود و علوم مقدماتی را در آن شهر فرا گرفت. فرخی از همان كودكی رنج وسختی را حس كرد واز نزدیك سختی و رنج اطرافیان خود را دید و بر اثر این رنجها بود كه روحیه انقلابی در وی پدیدار گردید و چون ذوق سرشاری به شعر داشت افكار انقلابی خود را به نظم كشید. فرخی در اوایل پیدایش مشروطیت و تشكیل حزب دموكرات ایران از دموكرات خواهان یزد گردید و در نتیجه سرودن اشعار انقلابی حاكم یزد دستور داد دهان او را با نخ و سوزن بدوزند و این نمونه ای از جناینكاریهای دوران استبداد بود. او به اتهام توهین به خانواده سلطنتی دستگیر شد و به زندان افتاد و سر انجام در ۲۵ مهرماه سال ۱۳۱۸ شمسی به دستور رضاشاه در زندان شهربانی به وسیله آمپول هوا كشته شد كه از مدفنش نیز اطلاع دقیقی در دست نیست. فرخی نیر متاهل نبود و بدون فرزند از دنیا رفت.

جهانگیر خان قشقایی

جهانگیرخان قشقایى در سال 1243 ه‍.ق. در خانواده‏اى تحصیل كرده به دنیا آمد. .او، فرزند محمد علی خان ایلخانی از بزرگ زادگان ایل قشقایی است. وی فقیه، فیلسوف و شاعر شیعی، و پدرش از خان های تیره ی دره شوری ایل قشقایی بود. تا چهل سالگی چون دیگر خان ها، اوقات خود را تفریح و تفرج و شكار گذرانید. (باستانی پاریزی، ص 410) روزی گذرش به مدرسه ی چهارباغ افتاد و در ملاقات با درویشی، شوق تحصیل در دلش شعله كشید. او در علوم عقلی به جایی رسید كه عالمان وقت به شاگردی اش مباهات می كردند. وی متخصص در علوم فلسفه، فقه، و اخلاق بود، و شعر نیز می سرایید. شاگردان او، فاضل تونی، سید حسن مشكان طبسی، شیخ اسدالله ایزد گشسب، فرصت الدوله شیرازی، ضیاءالدین دری، حاج آقا رحیم ارباب و جلال الدین همایی بودند. جهانگیر خان در اثر بیماری در اصفهان در گذشت و در تكیه ی ترك به خاك سپرده شد. آثار كه از او به جای مانده، شرحی بر نهج البلاغه است. وی نیز ازدواج نكرد و همسری نداشت .آیت اللَّه جهانگیرخان در 85 سالگى، رمضان سال 1328 ه‍.ق. در اصفهان فوت كرد.

 

شیخ مرتضی طالقانی

شیخ عارف و زاهد مرتضی طالقانی در سال 1274 هجری قمری در قریه دیزان طالقان به دنیا آمد .
مرحوم علامه جعفری نزدشیخ مرتضی طالقانی مقداری درس معارف خوانده بودند و همچنین بخشی از فلسفه و عرفان را از ایشان آموخته بودند؛ در واقع استاد مسلّم علامه در عرفان عملی شیخ مرتضی طالقانی بوده است و از گفته های علامه جعفری (ره) استفاده می شود، تاثیر ایشان از شیخ مرتضی طالقانیقابل وصف نیست و هر وقت علامه از ایشان یاد می كردند اشك از چشمانشان جاری میشد.
یكی از ویژگی های این استاد، این بود كه تا آخرین لحظات عمر، تنها زیست و ازدواج نكرد؛ گرچه او دارای فرزند جسمی نبود، اما شاگردان فراوانی در مكتب او پرورش یافتند كه هر كدام از آنان به منزله فرزندان روحانی او هستند.این فقیه و عارف بزرگ ، 89 سالگی دیده از جهان فرو بست و در جوار قرب معبود آرام گرفت. او، زندگانی با سعادت گذراند و با سعادت از جهان رخت بربست.
به احتمال قوی مرجع عصر آیت الله العظمی آقا سید ابوالحسن اصفهانی بر جنازه اش نماز گزارد و در ایوان سوم از حجرات جنوب غربی صحن شریف علوی به خاك سپرده شد.

حكیم هیدجی

مرحوم شیخ محمد حكیم هیدجی در زنجان زاده شدو شاگردان بسیاری در محضر وی به تحصسل غلوم دینی پرداختند .وی از علمای تهران بود كه تا آخر عمر حجره ای در مدرسه منیریه متصل به قبر امامزاده سیدناصرالدین داشت، زمان ارتحال این عالم جامع در معقول و منقول را آخر ماه ربیع الاول سال ۱۳۴۹ه. ق مطابق تابستان ۱۳۱۴ه. ش نوشته‌اند. ،شهید مرتضی مطهری سال فوتش را ۱۳۳۹ه. ق ( ۱۳۱۴ه. ش) می‏داند، جنازه‌اش را بر حسب وصیت او به قم حمل نمودند و بعد از اقامه نماز میت توسط آیة اللّه حاج شیخ عبدالكریم حائری یزدی در قبرستان بابلان واقع در شمال شرقی بارگاه حضرت معصومه دفن نمودند و بر مرقدش گنبدی نیز ساخته‌اند .وی ازدواج نكرده بود.
حكیم هیدجی از دوران طفولیت ذوق شعری داشت و در نوجوانی به سرودن اشعار فارسی و تركی پرداخت.

سهراب سپهری

سهراب سپهری شاعر و نقاش نام آشنای معاصر در 15 مهر ماه 1307 در شهر كاشان به دنیا آمد.سپهری در سال 1357 به بیماری سرطان خون مبتلا شد و در سال 1358 برای درمان به انگلستان رفت، اما بیماری بسیار پیشرفت كرده بود و سرانجام در اول اردیبهشت ماه 1359 ، سهراب سپهری به ابدیت پیوست. وی در طول زندگی ۵۲ساله خود همسری اختیار نكرد.

 

علی اكبر دهخدا

علی اكبر دهخدا از خبره ترین و فعال ترین استادان ادبیات فارسی در روزگار معاصر است كه بزرگترین خدمت به زبان فارسی در این دوران را انجام داده. لغت نامه بزرگ دهخدا كه در بیش از پنجاه جلد به چاپ رسیده است و شامل همه لغات زبان فارسی با معنای دقیق و اشعار و اطلاعاتی درباره آنهاست و كتاب امثال و حكم كه شامل همه ضرب المثل ها و احادیث و حكمت ها در زبان فارسی است خود به تنهایی نشان دهنده دانش و شخصیت علمی استاد دهخدا هستند. دهخدا به غیر از زبان فارسی به زبانهای عربی و فرانسوی هم تسلط داشته و فرهنگ فرانسوی به فارسی او نیز هم اكنون در دست چاپ می باشد.
دهخدا علاوه بر این كه دانشمند و محقق بزرگی بود مبارز جدی و كوشایی نیز در انقلاب مشروطه محسوب می شد. او مبارزه را نیز از راه نوشتن ادامه می داد و مطالب خود علیه رژیم مستبد قاجار را در روزنامه صور اسرافیل كه از روزنامه های پرفروش و مطرح آن زمان بود چاپ می كرد.
علی اكبر دهخدا در حدود سال 1297 هـ. ق (1257 خورشیدی) در تهران متولد شد. اصلیت او قزوینی بود.

 

سیدجلال الدین آشتیانی

علامه سید جلال الدین آشتیانی مفسر و فیلسوف و پرچمدار حكمت صدرایی در دوران معاصر و شارح بزرگ مكتب فلسفه اشراق و عرفان اصیل اسلامی، بی گمان یكی از شخصیت های استثنایی تاریخ و فرهنگ معاصر ایران زمین بود. نكته ای كه درباره وی مورد اتفاق همگان است، این است كه: علامه آشتیانی، انسانی متعالی و فیلسوفی والامقام در حد ملاصدرای زمان بود
سید جلال الدین میرى آشتیانى در سال ۱۳۰۴ خورشیدى در قصبه آشتیان از توابع سلطان آباد اراك در خانواده اى كاملاً متدین و مذهبى، چشم به جهان گشود.سید جلال الدین آشتیانی ، پس از گذراندن بیماری طولانی و بر اثر كهولت سن در سن هشتاد سالگی در سوم فروردین ماه 1384 هجری شمسی دار فانی را وداع گفت. وی از بازماندگان حكمت صدرایی در ایران محسوب می شد كه آثار منحصر به فردی را خلق كرده بود.وی سالها در خدمت امام خمینی شاگردی نموده و از دوستان صمیمی مرحوم سید مصطفی خمینی بوده است .غلامه آشتیانی نیز همسر و فرزند نداشت و تا ژایان عمر مجرد باقی ماند.

میرزاده عشقی

میرزاده عشقی شاعر و روزنامه نگار معاصر نامش « سید محمد رضا » فرزند « حاج سید ابوالقاسم كردستانی » ودر تاریخ دوازدهم جمادی الآخر سال 1312 هجری وقمری مطابق 1272 خورشیدی وسال 1893 میلادی در شهر همدان متولد شده است و در ۱۲ تیر ۱۳۰۳ به دست عوامل رضاخان كشته شد .
عشقی اخلاقا آدمی خوش مشرب ، نیكو خصال وبه مادیات بی اعتنا بود، زن وفرزندی نداشت ، با كمكهای پدری ، خانواده ، یاران و آزادیخواهان وبالاخره از در آمد نمایش های خود گذران می كرد.
در آخرین كابینه نخست وزیری « مرحوم حسن پیرنیا ، مشیرالدوله » از طرف وزارت كشور به ریاست شهرداری اصفهان انتخاب گردید ولی نپذیرفت.

كلنل محمدتقی خان پسیان

كلنل محمدتقی خان پسیان ازنظامیان دوره قاجار و از مبارزان علیه استعمار در تاریخ معاصر است .محمد تقی پسیان نه تنها صاحب قلم و دارای قریحه هنری و ذوق ادبی بود بلكه نخستین هوانورد ایرانی است كه در كشور آلمان ۳۳ بار به هوانوردی پرداخته و می‌خواست این هنر را در ایران به جوانان آموزش دهد.وی در سال ۱۲۷۰در تبریز متولد و در سال ۱۳۰۰ در قوچان كشته شد و قر وی در آرامگاه نادرشاه در مشهد قرار دارد .
باید اذعان كرد اگرچه كلنل ازدواج نكرد ولی به روایت اسناد روابط فعالی با خانمهای خارجی داشت. یكی از شواهد در مورد زمانیست كه در آلمان زندگی می كرد با یك زن آلمانی بنام كنایر آشنا شد واو را بعنوان استاد موسیقی خود معرفی می كند و حتی تازمان قیام وحكومت خراسان نامه هایی بین او و خانم كنایر ردوبدل می شود.

 

صادق هدایت

این نویسنده پوچگرا و نام آشنای ایرانی نیز هرگز ازدواج نكرد و درنهایت در سال ۱۳۳۱ دست به خودكشی زد .البته وی در دوران جوانی با دختری دوست بود به نام ترز . ترز همدم صمیمی هدایت در رنس، در زمان تحصیل هدایت در پاریس بوده است. پدر او در جنگ بین الملل اول در جبهة «مارینو» كشته شده بود و مادرش آرزو داشت دخترش با مرد دلخواه خود ازدواج كند و خوشبخت شود.صادق عاشق ترز بود ولی ترز خیانت كرد به خاطر همین صادق برای خودكشی خودش را در رودخانه ای كه از زیر برج ایفل رد میشه انداخت . یعنی اولین خودكشی صادق عشقی بوده . از انجایی كه هدایت آدم فوق حساس و احساسی بوده نگاه بدی به جنس زن پیدا میكند كه در داستان « زنی كه مردش را گم كرد » كاملا مشهود است ، داستان را با جمله ی از كتاب فوق زیبای ( این چنین گفت زرتشت ) «نیچه» با مضمون * به سراغ زنها كه میروی تازیانه را فراموش مكن * شروع میكند. شاید یكی از دلایلی كه هدایت تا آخر عمرش مجرد ماند و هیچوقت ازدواج نكرد همین نگاه باشد.